ακροάσεις:
Jon &
Vangelis
(Jon
Anderson & Vangelis)
“Horizon”
(1983)
from
the album “Private Collection”
ΜΟΥΣΙΚΗ
Υπερσύνδεση:
Οι στίχοι “Horizon”
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 13 Αυγούστου 2025 :
ακροάσεις
Jon
& Vangelis
(Jon Anderson & Vangelis)
“Horizon” (1983)
from the album “Private Collection”
ΜΟΥΣΙΚΗ ]
Πανώλης του 1828 εν Ελλάδι
άρθρο
Εστία Μάρτιος 1879
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Εστία, εκδίδοται κατά
Κυριακήν, Έτος Δ΄, Τόμος Έβδομος, αριθ. 167, 11 Μαρτίου 1879, σ. 159. [τιμή
φύλλου: λεπτά είκοσι].
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 12 Αυγούστου 2025 :
Πανώλης του 1828 εν Ελλάδι
Εστία Μάρτιος 1879
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ]
Γιάννης Ξενίκας
«Κατιμέρια»
Κως
γεύσεων επίσκεψις
Τω ξενίω Ζηνί
" Κατιμέρια "
Κως
Η πίτα κατιμέρι, προερχόμενη πιθανώς από τη
Σμύρνη, είναι σε διάφορες παραλλαγές σήμα κατατεθέν της Κω. Στη ζύμη αλεύρι,
αλάτι, ελαιόλαδο και αυγό, στη γέμιση κώττικη μυζήθρα και αυγό, στο
σιρόπι λεμόνι και κανέλα. Τηγανίζεται σε κυκλικό σχήμα και σερβίρεται με σιρόπι
ή και με μέλι.
/ - 1.
/ - 2.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 12 Αυγούστου 2025 :
Γιάννης
Ξενίκας
«Κατιμέρια»
Κως
γεύσεων επίσκεψις
Τω ξενίω Ζηνί ]
P.V.
Petrovas
Boryeong
(Daecheon)
Νότιος Κορέα
φωτογραφία
Περιηγήσεις
/ - 1.
/ - 2.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 12 Αυγούστου 2025 :
P.V. Petrovas
Boryeong (Daecheon)
Νότιος Κορέα
φωτογραφία
Περιηγήσεις ]
Συμπόσιο στην οικία του Περικλή
σκηνογραφημένος πίνακας 2025
τεχνητή εικονοπλασία
τεχνητή Ζωγραφική
Εικαστικά
/ - 1.
/ - 2.
/ - 3.
/ - 4.
/ - 5.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 9 Αυγούστου 2025 :
Συμπόσιο στην οικία του Περικλή
σκηνογραφημένος
πίνακας 2025
τεχνητή
εικονοπλασία
τεχνητή
Ζωγραφική
Εικαστικά ]
Σταρ σύστεμ και προώθηση
Βιομηχανία μαζικής κουλτούρας
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Τί γνωρίζουμε για τους μηχανισμούς προώθησης (σε περιοδικά, άρθρα,
στημένα γεγονότα) των σταρ του
κινηματογράφου (πριν την έλευση του διαδικτύου);
Πριν την έλευση του διαδικτύου, η προώθηση
των σταρ του κινηματογράφου στηριζόταν σε ένα καλά ενορχηστρωμένο δίκτυο
μηχανισμών δημοσιότητας και ελέγχου της εικόνας, το οποίο διαχειρίζονταν τα
στούντιο, δημοσιογράφοι, μάνατζερ και επαγγελματίες δημοσίων σχέσεων. Το
σύστημα αυτό αποκαλείται συχνά "star system", και ήταν ιδιαίτερα
ισχυρό κατά τη Χρυσή Εποχή του Χόλιγουντ (1920s–1950s). Παρακάτω παρουσιάζονται
οι βασικοί μηχανισμοί προώθησης:
1. Τα Στούντιο και το
“Star System”
Τα μεγάλα στούντιο (MGM, Warner Bros,
Paramount, κ.ά.) είχαν συμβόλαια πολλών ετών με ηθοποιούς και ήλεγχαν απόλυτα
την καριέρα και τη δημόσια εικόνα τους.
Οι σταρ «κατασκευάζονταν» από τα στούντιο:
άλλαζαν ονόματα, εμφάνιση, ακόμη και προσωπικότητες ώστε να ταιριάζουν σε
πρότυπα της εποχής.
Οι σταρ «δανείζονταν» από στούντιο σε
στούντιο ή «πλασάρονταν» σε συγκεκριμένους ρόλους για να προσελκύσουν το κοινό.
2. Στημένα γεγονότα (Staged
Publicity)
Ψεύτικοι έρωτες και γάμοι: πολλές «σχέσεις»
ανάμεσα σε σταρ ήταν κατασκευασμένες για τα ΜΜΕ.
Φωτογραφήσεις
σε πλατό, με κατοικίδια, σε διακοπές ή με «θαυμαστές» – συχνά οργανωμένες από
τα στούντιο.
Εμφανίσεις σε κοσμικά γεγονότα και πάρτι, με
στόχο την αναπαραγωγή της εικόνας ενός "λαμπερού" lifestyle.
3. Περιοδικά και fan magazines
Περιοδικά όπως τα Photoplay, Modern Screen
και Silver Screen συνεργάζονταν στενά με τα στούντιο και δημοσίευαν
συνεντεύξεις, ιστορίες και φωτογραφίες των σταρ.
Οι δημοσιεύσεις ήταν ελεγχόμενες: το
περιεχόμενο περνούσε από έγκριση, και δεν επιτρεπόταν η δημοσίευση σκανδάλων
(εκτός αν ήταν “χρήσιμα” για την προώθηση).
Οι σταρ είχαν «ghost writers» (σκιώδεις
συγγραφείς) που έγραφαν άρθρα ή ημερολόγια εκ μέρους τους για να ενισχύσουν το
προφίλ τους.
4. Τύπος και δημοσιογράφοι
Οι δημοσιογράφοι της εποχής, όπως η Hedda
Hopper και η Louella Parsons, είχαν μεγάλη επιρροή και συνδέονταν στενά με τα
στούντιο.
Η ευνοϊκή κάλυψη ανταμειβόταν με
αποκλειστικότητες, ενώ η αρνητική μπορούσε να "θάβει" καριέρες.
Η συνεργασία με τις εφημερίδες ήταν
στρατηγική – ακόμη και σκάνδαλα διαχειρίζονταν ώστε να ενισχύσουν τη
δημοσιότητα.
5. Προβολή μέσα από τις ίδιες τις
ταινίες
Οι ρόλοι που δίνονταν στους σταρ ενίσχυαν τη
δημόσια εικόνα τους: π.χ. η Doris Day ως «καλό κορίτσι», ή ο James Dean ως
«επαναστάτης».
Τα στούντιο επένδυαν σε “branding” προσώπων
μέσω ταινιών με παρόμοιο ύφος ή θεματολογία.
6. Διαφημίσεις,
ραδιόφωνο και δημόσιες εμφανίσεις
Οι σταρ συμμετείχαν σε ραδιοφωνικές
εκπομπές, διαφημίσεις προϊόντων, δημόσιες εκδηλώσεις και φιλανθρωπικές δράσεις.
Οι εμφανίσεις σε talk shows (όταν αυτά
ξεκίνησαν, όπως με τον Ed Sullivan) ήταν σημαντικό μέσο προβολής.
7. Κατασκευή μύθου και
αποσιώπηση αληθειών
Στοιχεία της προσωπικής ζωής των σταρ
αποκρύπτονταν (σεξουαλικός προσανατολισμός, εξαρτήσεις, σχέσεις εκτός γάμου).
Υπήρχε στενή συνεργασία με ιδιωτικούς
ντετέκτιβ και με υπηρεσίες «καθαρισμού» φημών (όπως η εταιρεία του Eddie Mannix
στη MGM).
Το star system ήταν ένα βιομηχανικό σύστημα
κατασκευής και ελέγχου της διασημότητας, που στηριζόταν στην αυστηρή διαχείριση
της εικόνας, σε συνεργασία με έντυπα μέσα και στημένες ενέργειες. Η επιτυχία
ενός σταρ δεν εξαρτιόταν μόνο από το ταλέντο ή τις ερμηνείες, αλλά κυρίως από
την ικανότητα του στούντιο να δημιουργήσει έναν ελκυστικό και συνεπή "μύθο".
Πληρωμένες εκπομπές στην τηλεόραση, αγώνας
για των ποιων σταρ η φωτογραφία θα μπεί εξώφυλλο στα περιοδικά ποικίλης ύλης
(π.χ. Marilyn Monroe, Elizabeth Taylor ).
Στο πρακτικό επίπεδο του μηχανισμού
προώθησης των σταρ, όπου κυριαρχούν τα εξής:
1. Πληρωμένες εμφανίσεις στην
τηλεόραση:
Πριν το διαδίκτυο, η τηλεόραση ήταν ο πιο
ισχυρός δίαυλος δημόσιας εικόνας. Πολλές εμφανίσεις των σταρ, ειδικά σε talk
shows, ψυχαγωγικές εκπομπές ή εορταστικά προγράμματα, ήταν πληρωμένες ή
"ανταλλακτικές":
Προώθηση νέας ταινίας, δίσκου ή θεατρικής
παράστασης: Η σταρ εμφανιζόταν σε τηλεοπτικό πρόγραμμα για να
"πουλήσει" κάτι, με αντάλλαγμα αμοιβή ή έκθεση.
Συνεντεύξεις με προσυνεννοημένες ερωτήσεις:
Οι παρουσιαστές γνώριζαν τι «δεν πρέπει» να πουν.
Σε
κάποιες περιπτώσεις, τα στούντιο ή οι μάνατζερ πλήρωναν την εκπομπή για να
φιλοξενηθεί ο σταρ.
2. Μάχη για το εξώφυλλο στα
περιοδικά:
Το εξώφυλλο ήταν (και είναι ακόμα) σύμβολο δύναμης και επιρροής. Η μάχη για το ποια σταρ θα εμφανιστεί σε ένα μεγάλο περιοδικό ποικίλης ύλης (π.χ. Life, Look, Paris Match, Photoplay, Time, ή στην Ελλάδα άκρως ενδεικτικά, το Ρομάντσο, η Βεντέτα, το Θησαυρός, το Ντομινό, οι Εικόνες, ο Ταχυδρόμος, το Φαντάζιο) ήταν αδυσώπητη.
Πώς εξασφαλιζόταν το εξώφυλλο:
Δημόσιες σχέσεις: Οι ατζέντηδες και οι
μάνατζερ έκαναν συμφωνίες με εκδότες για να εξασφαλίσουν κάλυψη.
Σκάνδαλα και "αποκλειστικά": Μια
"καυτή" φωτογραφία ή φήμες για σχέση μπορούσαν να «κλείσουν» το
εξώφυλλο.
Φωτογραφίες από διακοπές, βάπτιση, κηδεία,
διαζύγιο: Όλα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για κάλυψη, συχνά με
«στήσιμο».
Ενδεικτικά παραδείγματα:
Marilyn Monroe: Ήταν το πιο φωτογραφημένο
πρόσωπο της δεκαετίας του ’50 – τα περιοδικά έδιναν μάχη για εξώφυλλα με νέα
λήψη ή φήμη.
Elizabeth Taylor: Η προσωπική της ζωή
(γάμοι, διαζύγια, αρρώστιες, καταχρήσεις) ήταν «χρυσάφι» για τα εξώφυλλα.
3. Καθοδηγούμενη αισθητική και
εικόνα:
Το εξώφυλλο δεν ήταν απλώς μια φωτογραφία –
ήταν κατασκευή εικόνας: ρούχα, φωτισμός, μακιγιάζ, χαμόγελο, όλα προσεκτικά
επιλεγμένα.
Οι φωτογραφίες επιλέγονταν όχι μόνο με βάση
την ομορφιά, αλλά και το μήνυμα που έστελναν (π.χ. “ρομαντική”, “επικίνδυνη”,
“μητέρα”, “σύμβολο”).
4. Σχέσεις με
δημοσιογράφους και περιοδικά:
Η σχέση ανάμεσα στον σταρ και το περιοδικό
ήταν συχνά συμβιωτική:
Ο σταρ έδινε αποκλειστικές φωτογραφίες ή
συνεντεύξεις.
Το περιοδικό παρείχε ευνοϊκή κάλυψη και
"καθάριζε" ή αγνοούσε αρνητικά περιστατικά.
Υπήρχαν και εκβιασμοί ή απειλές: «Αν δεν μας
δώσεις τη φωτογραφία, θα βάλουμε την τάδε (κάποια αντίπαλο σταρ) στο εξώφυλλο»
Πολύ πριν το Instagram, η μάχη για το
εξώφυλλο και η ελεγχόμενη παρουσία στα ΜΜΕ ήταν το απόλυτο «όπλο» προώθησης. Η
εικόνα δεν ήταν απλώς αυθόρμητο αποτέλεσμα επιτυχίας, αλλά προϊόν σχεδιασμού,
επένδυσης και (συχνά) παρασκηνιακής διαπραγμάτευσης.
Υπάρχουν στοιχεία για να υπολογιστεί ο
αριθμός των εξωφύλλων ή εσωτερικών δίφυλλων δήθεν ρεπαρτάζ για ηθοποιούς;
Ουσιαστικά επιστημονικές καταγραφές
δεν έχουμε:
Η απάντηση είναι περίπλοκη, γιατί αφορά έναν
μεγάλο όγκο υλικού, το οποίο δεν έχει πλήρως ψηφιοποιηθεί ή καταγραφεί
συστηματικά (ιδίως για τις δεκαετίες 1950–1980, τόσο διεθνώς όσο και ιδιαίτερα στην
Ελλάδα).
Ωστόσο, υπάρχουν μερικά είδη πηγών και
μεθοδολογίες που επιτρέπουν μια προσέγγιση, αν όχι ακριβή αριθμητική καταγραφή.
Πάμε να τα δούμε αναλυτικά:
1. Καταγεγραμμένα στοιχεία (όπου
υπάρχουν)
Διεθνώς
Π.χ. για τη Marilyn, υπολογίζεται ότι
εμφανίστηκε σε πάνω από 300 εξώφυλλα διεθνώς μέχρι το 1962, ενώ μετά θάνατον
συνεχίστηκε η κυκλοφορία εξωφύλλων με τη μορφή «αφιέρωμα».
Ο φωτογράφος Milton H. Greene, που δούλεψε
στενά με τη Monroe, διατηρούσε αρχείο με τα editorial της.
Πρόβλημα: Αυτά είναι μόνο τα πιο μεγάλα
έντυπα. Ο πραγματικός αριθμός (συμπεριλαμβάνοντας μικρότερες εκδόσεις ή fan
magazines) είναι πολύ μεγαλύτερος.
Εlizabeth Taylor / Marilyn
Monroe
International
Cover Databases:
The Marilyn Monroe Collection:
Διαθέτει καταγραφή πάνω από 500 εξώφυλλων με την Marilyn Monroe από όλο τον κόσμο, με χρονολογική σειρά
και εξώφυλλα σε υψηλή ανάλυση.
Έχουμε στοιχεία για την δημιουργία των fun
club ή για δημοσιογράφους ή φωτογράφους και φωτορεπόρτερ που ενώ ένας σταρ δεν
υπάρχει πλέον αυτοί συνεχίζουν να θέλουν να τον διατηρήσουν στη μνήμη του
κοινού (άρα και στην πώληση της εικόνας του και των ταινιών του;)
Η μνήμη των σταρ και η μεταθανάτια εμπορική
αξιοποίησή τους είναι ένα ολόκληρο οικοσύστημα, που συνδυάζει:
Συναισθηματική νοσταλγία,
Οικονομικά συμφέροντα (δικαιώματα
εικόνας/έργου),
Πολιτιστική επιρροή,
Και ένα συνεχές έργο
“επανατοποθέτησης” του μύθου στη σύγχρονη αγορά.
1. Fan Clubs – Δημιουργία και λειτουργία
Τι είναι:
Τα fan clubs ήταν (και είναι)
κοινότητες θαυμαστών που:
Συγκέντρωναν, αντάλλασσαν και διατηρούσαν
υλικό (φωτογραφίες, περιοδικά, αποκόμματα),
Οργάνωναν αφιερώματα, εκδηλώσεις,
επισκέψεις σε σημεία ενδιαφέροντος (σπίτια, τάφους, πλατό),
Ενημέρωναν μέλη για νέα, εκδόσεις,
αναμνηστικά.
Μορφές fan clubs:
Ανεπίσημα (γράφονταν στις σελίδες των
περιοδικών: “Για να γίνεις μέλος του fan club…”),
Επίσημα, αναγνωρισμένα από το στούντιο ή τους
κληρονόμους (συχνά με ετήσια συνδρομή),
Ψηφιακά, από τα 2000s και μετά (websites,
forums, Facebook groups).
Παραδείγματα:
Marilyn Monroe:
Το Marilyn Remembered Fan Club (ΗΠΑ, ενεργό
από το 1982)
Διοργανώνει ετήσιες εκδηλώσεις στο
Westwood Village Cemetery, αρχειακές προβολές, και προωθεί τη μνήμη της μέσω
άρθρων, merchandise και συνεργασιών με εκδότες.
James Dean:
Το James Dean Fan Club
(Fairmount, Ιντιάνα
– γενέτειρα του).
Κάθε χρόνο οργανώνεται το James Dean
Festival, με χιλιάδες επισκέπτες.
Πολλά από τα έσοδα (εισιτήρια, αναμνηστικά,
φωτογραφίες) στηρίζουν τοπικές κοινότητες και το μουσείο Dean.
Audrey Hepburn:
Πολλά διεθνή fan pages και λογαριασμοί Instagram προωθούν βιβλία,
πορτρέτα και επανακυκλοφορίες.
Επίσημη διαχείριση από την οικογένειά της
μέσω του Audrey Hepburn Children’s Fund.
2. Δημοσιογράφοι, Φωτογράφοι,
Βιογράφοι — οι "Φύλακες του Μύθου"
Φωτογράφοι / φωτορεπόρτερ που συνέχισαν να
καλλιεργούν τον μύθο:
Milton H. Greene (Marilyn Monroe):
Πάνω από 5.000 πορτραίτα της Monroe.
Συνεργάστηκε προσωπικά μαζί της και
διαχειρίστηκε τη δημόσια εικόνα της για μια περίοδο.
Η δουλειά του συνεχίζει να πωλείται και να
εκδίδεται μεταθανάτια (πολλές συλλογές).
Sam
Shaw:
(Marilyn
Monroe, Marlon Brando):
Δημιούργησε
εμβληματικές εικόνες, π.χ. τη Monroe στο The Seven Year Itch (το διάσημο πλάνο
με το λευκό φόρεμα).
Η οικογένειά του διαχειρίζεται το Shaw Family Archives, που πωλούν
φωτογραφίες και αναμνηστικά.
George
Hurrell:
(Clark Gable, Greta Garbo, Joan Crawford):
Δημιούργησε το στιλ «glamour
photography» του Χόλιγουντ.
Τα πορτρέτα του πωλούνται ακόμα ως limited
prints και χρησιμοποιούνται σε εκθέσεις.
Δημοσιογράφοι / Βιογράφοι /
Συγγραφείς:
Άνθρωποι που δεν ήταν απλώς καταγραφείς,
αλλά ενεργά μέλη του "οικοδομήματος" της δημόσιας εικόνας:
Donald Spoto:
Βιογράφος της Marilyn Monroe, της Audrey
Hepburn και άλλων.
Οι βιογραφίες του έπαιξαν τεράστιο ρόλο στο
πώς διαμορφώθηκε η «μεταθανάτια προσωπικότητα» τους.
Anthony Summers:
Έγραψε για τη Monroe, αποκαλύπτοντας άγνωστα
στοιχεία – ενίσχυσε το “θρύλο” της.
Mark Bego,
David Bret, Charlotte Chandler:
Δεκάδες βιογραφίες σταρ, γραμμένες
μερικές φορές δεκαετίες μετά τον θάνατό τους, με στόχο τη συνεχή ανανέωση
ενδιαφέροντος.
3. Οικογένειες ή Νομικά
πρόσωπα που διαχειρίζονται την εικόνα
Πολλοί σταρ έχουν μεταθανάτια διαχείριση
(image licensing):
Marilyn Monroe: Τα δικαιώματα εικόνας
ανήκουν σε εταιρεία licensing (Authentic Brands Group).
Audrey Hepburn: Διαχειρίζονται τα δικαιώματα
οι γιοι της, μέσω του Audrey Hepburn Estate.
James Dean: Ανήκουν επίσης στην Authentic
Brands Group – η εικόνα του χρησιμοποιήθηκε πρόσφατα σε CGI ρόλο για πολεμική
ταινία (με αντιδράσεις).
Η εικόνα ως προϊόν συνεχίζει να πουλάει:
posters, μπλουζάκια, ρολόγια, calendars, βιβλία, εκθέσεις ακόμη και δικαιώματα
για ταινίες του τύπου βιογραφικό δράμα με βάση τη ζωή ενός σταρ (ή ακόμη και
ενός ποπ συγκροτήματος).
Η διατήρηση της εικόνας των σταρ μετά
θάνατον είναι οργανωμένη, συστηματική και οικονομικά αποδοτική. Είτε από
οικογένειες, είτε από αρχεία, είτε από φανατικούς θαυμαστές ή επαγγελματίες του
χώρου (φωτογράφους, συγγραφείς), οι σταρ «παραμένουν ζωντανοί» στη μνήμη – και
στην αγορά.
Ταινίες του τύπου βιογραφικό δράμα με βάση την ζωή ενός σταρ.
Το βιογραφικό
δράμα για σταρ του παλιού Χόλυγουντ (ή και του διεθνούς
κινηματογράφου), δεν είναι απλώς
«αφιέρωμα» αλλά δραματοποιημένη αναπαράσταση ζωής, γεμάτη ένταση, μύθο,
τραγωδία και θεατρικότητα.
Τα βιογραφικά δράματα για σταρ δεν είναι απλές μιμήσεις – όταν
γίνονται σωστά, είναι σχόλια για τη φήμη, την καταπίεση και την ψυχολογική
πίεση του συστήματος.
Πολλές σύγχρονες σταρ αναλαμβάνουν αυτούς τους ρόλους ως πρόκληση
ταύτισης και ενσάρκωσης μιας ολόκληρης εποχής (π.χ. Michelle Williams,
Jessica Lange, Renée Zellweger).
Αργότερα, τις τελευταίες δεκαετίες
προστέθηκαν και βιογραφικά δράματα (bio-pics) και για σταρ της μουσικής, κυρίως
τραγουδιστές της ροκ και μουσικά συγκροτήματα (αλλά αυτά δεν περιλαμβάνονται
στην συγκεκριμένη παρουσίαση).
Τώρα περνάμε
σε μια πολύ πιο κλασική περίοδο του Hollywood, όπου οι βιογραφικές
ταινίες ή "εμπνευσμένες από" ταινίες δεν έθεταν ως στόχο την
απόλυτη ιστορική ακρίβεια, αλλά λειτουργούσαν ως φαντασιακές
αναπαραστάσεις του "θρύλου" – με δραματουργία που έγερνε προς το
μελόδραμα ή το μυστηριώδες star system.
. "The Buster Keaton
Story" (1957)
Donald O’Connor ως Buster Keaton
Πρώιμο παράδειγμα βιογραφικής ταινίας για
σταρ του βωβού κινηματογράφου.
Στοιχεία μυθοπλασίας πολλά – ο ίδιος ο
Keaton δεν ήταν ικανοποιημένος.
Παρόλα αυτά, η ταινία δείχνει την αγωνία να σώσουν
τη μνήμη ενός ηθοποιού που ήδη, στα 50s, είχε αρχίσει να ξεχνιέται.
. "The Helen Morgan
Story" (1957)
Ann Blyth ως Helen Morgan
Τραγουδίστρια και ηθοποιός των 20s–30s, που
πέθανε νέα λόγω αλκοολισμού.
Μελοδραματικό στυλ, χολιγουντιανής φόρμας,
αλλά προεικονίζει τη Monroe και άλλες ηθοποιούς που ακολούθησαν παρόμοια
πορεία.
Περιέχει θεματικές εξάρτησης, αποτυχίας και
του «σκοτεινού υπογαστρίου» της φήμης.
. "Harlow" (1965)
Carol Lynley / Carroll Baker ως Jean Harlow
Δύο ταινίες
για τη Jean Harlow κυκλοφόρησαν το 1965 (!) από διαφορετικά στούντιο με παρόμοιο τίτλο και θέμα. Και οι
δύο είναι βασισμένες (χαλαρά) στη ζωή της Jean Harlow, της πρώτης “blonde
bombshell” του Hollywood.
.Harlow (1965, με την Carroll
Baker)
Σκηνοθεσία: Gordon Douglas
Ηθοποιός: Carroll Baker ως Jean Harlow
Προσέγγιση: Μελόδραμα, γυρισμένο σε ευρύ
έγχρωμο φορμά, με έμφαση στη "πτώση" της σταρ λόγω προσωπικών και
επαγγελματικών τραγωδιών.
Η ταινία αγγίζει κάπως επιφανειακά
τα θέματα του σεξισμού στο στούντιο σύστημα και της εκμετάλλευσης της εικόνας
της Harlow, αλλά δίνει στη Baker την ευκαιρία να ερμηνεύσει τον
"μύθο" περισσότερο ως σύμβολο παρά ως πρόσωπο.
.Ηarlow (1965, με την Carol Lynley)
Σκηνοθεσία: Alex Segal
Ηθοποιός: Carol Lynley ως Jean Harlow
Προσέγγιση: Τηλεοπτικής αισθητικής παραγωγή,
φτωχότερη τεχνικά αλλά με παρόμοιο σενάριο.
Σχόλιο: Ενδιαφέρουσα για την κινηματογραφική
«μάχη» των στούντιο να προλάβουν ο ένας τον άλλον — φαινόμενο που αποτυπώνει το
εμπορικό βάρος της βιογραφίας σταρ, έστω και χωρίς τεκμηρίωση.
. "Valley of the
Dolls" (1967)
Patty Duke, Sharon Tate,
Barbara Parkins
Δεν είναι
βιογραφία, αλλά:
Οι χαρακτήρες είναι εμπνευσμένοι από
υπαρκτές σταρ (Judy Garland, Marilyn Monroe, Susan Hayward).
Περιλαμβάνει εθισμούς, ψυχική κατάρρευση,
φήμη και πτώση.
Κατακρίθηκε αρχικά, αλλά έγινε
cult classic – καθρεφτίζει το τίμημα της διασημότητας και το πώς το σύστημα
καταναλώνει τις γυναίκες.
. "Funny Girl"
(1968)
Barbra Streisand ως Fanny Brice
Η Streisand υποδύεται τη Fanny
Brice, διάσημη κωμικό και τραγουδίστρια του Ziegfeld
Follies.
Εξαιρετικά επιτυχημένη εμπορικά και
καλλιτεχνικά, με Όσκαρ για τη Streisand.
Ενώ είναι περισσότερο δραματοποιημένο
μιούζικαλ, αποτελεί επίσης στιβαρή βιογραφική αφήγηση, με έμφαση
στην επιβίωση ως γυναίκα καλλιτέχνης.
. Για τον Rudolph
Valentino – η ταινία "Valentino" (1977)
Σκηνοθεσία: Ken Russell
Πρωταγωνιστής: Rudolf Nureyev (διάσημος χορευτής, όχι ηθοποιός)
Στυλ: Οπτικά εξαιρετικό, με έντονα
στοιχεία φαντασίας και σάτιρας.
Δεν είναι “επίσημη” βιογραφία,
αλλά καλλιτεχνική ερμηνεία του μύθου του Valentino ως σύμβολο σεξ και
πολιτισμικής υστερίας.
Δείχνει τον ίδιο να συντρίβεται από τις
προσδοκίες του κοινού και του στούντιο, ενώ υπονοεί και ζητήματα
σεξουαλικότητας.
Κέρδισε αφενός φανατικό κοινό αλλά αφετέρου και
επιθετικές κριτικές για «προδοσία» του ιστορικού Valentino.
. "Fedora" (1978)
Marthe
Keller / Hildegard Knef – ένας ρόλος με "σκιά" Γκρέτα Γκάρμπο
Σκηνοθεσία: Billy Wilder
Σενάριο: Βασισμένο σε νουβέλα του Tom Tryon
Υπόθεση: Ένας Αμερικανός παραγωγός
ταξιδεύει για να πείσει τη διάσημη, απομονωμένη Ευρωπαία σταρ Fedora να
επιστρέψει στο σινεμά. Καθώς την πλησιάζει, ξετυλίγεται ένα μυστηριώδες δράμα
ταυτότητας.
Τόνος: Μυστηριακό, αλληγορικό – σχεδόν
«μετα-κινηματογραφικό».
Υπαινιγμός
Γκρέτα Γκάρμπο:
Η Fedora, που έχει εξαφανιστεί από τη
δημόσια ζωή, θυμίζει έντονα τη Γκάρμπο, τόσο στη στάση της απέναντι στη
δημοσιότητα όσο και στην ευρωπαϊκή της αύρα.
Σχόλιο:
Ένα σκοτεινό αντίο του Wilder στο
παλιό Hollywood. Ουσιαστικά μια κριτική στο star system, στη φθορά του
χρόνου και στην απόπειρα να διατηρηθεί για πάντα η εικόνα των σταρ νέων.
. "Nijinsky" (1980)
Vaslav Nijinsky – George de la Pena
σκηνοθεσία: Herbert Ross
Υπόθεση: η ιστορία του διάσημου χορευτή Nijinsky.
Σε κορυφαίο πρωταγωνιστικό ρόλο ο Alan Bates στο ρόλο του Diaghilev, ιμπρεσσάριου, μέντορα και εραστή του Nijinsky. H Leslie
Browne ως Romola de Pulsky
. "Frances" (1982)
Frances Farmer – Jessica Lange
Υπόθεση: Η τραγική ζωή της ηθοποιού Frances
Farmer, που υπέφερε από ψυχική ασθένεια και κακοποίηση από το σύστημα.
Ηθοποιία: Εμβληματικός ρόλος της Jessica
Lange, που απέδωσε τη μανία, τον πόνο, και την καταπίεση με απίστευτη ένταση.
Ενδιαφέρον: Μια από τις πρώτες
«εξομολογητικές» βιογραφίες σταρ, που αποκάλυπτε βία και ασυλοποίηση ηθοποιών.
. "Gia" (1998, HBO)
Gia Carangi – Angelina Jolie
Υπόθεση: Η ζωή του διάσημου supermodel Gia
Carangi, που έγινε εμβληματική μορφή πριν πεθάνει από AIDS σε ηλικία 26 ετών.
Ηθοποιία: Η Angelina Jolie σε έναν από τους
πρώτους μεγάλους ρόλους της, με Χρυσή Σφαίρα για τον ρόλο.
Τόνος: Σκληρός, έντονος, ειλικρινής.
Έμφαση στον εθισμό, την παρακμή και την ανάγκη για αποδοχή.
Ενδιαφέρον: Η πρώτη mainstream ταινία που αντιμετώπισε με τόλμη
την ταυτότητα φύλου και την εξάρτηση σε ένα βιογραφικό δράμα.
. "Lucy
& Desi: Before the Laughter" (1991)
Lucille Ball
– Frances Fisher
Υπόθεση: Η ζωή της Lucille Ball και η σχέση
της με τον Desi Arnaz, με φόντο το θρυλικό sitcom I Love Lucy.
Ηθοποιία: Η Fisher καταφέρνει να ισορροπήσει
ανάμεσα στην κωμική περσόνα και την πολύ σοβαρή επιχειρηματία που ήταν στην
πραγματικότητα η Ball.
Ενδιαφέρον: Φωτίζει το πώς μια γυναίκα έγινε η πρώτη "media
mogul" στο αμερικανικό τηλεοπτικό σύστημα.
. "My Week with
Marilyn" (2011)
Marilyn Monroe – Michelle Williams
Υπόθεση: Εστιάζει σε μία εβδομάδα κατά τη
διάρκεια των γυρισμάτων του The Prince and the Showgirl (1957), με
επίκεντρο τη σχέση της Monroe με έναν νεαρό βοηθό σκηνοθέτη.
Ηθοποιία: Η Michelle Williams έλαβε υποψηφιότητα
για Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου. Δεν έκανε μίμηση – απέδωσε την ευθραυστότητα
και την ψυχολογική πίεση.
Τόνος: Λυρικός, ανθρώπινος, με έμφαση στο
δράμα πίσω από τη λάμψη.
Ενδιαφέρον: Φαίνεται η διάσταση ανάμεσα στο “sex symbol” και την
προσωπική μοναξιά της Monroe.
. "Judy" (2019)
Judy Garland – Renée Zellweger
Υπόθεση: Βασίζεται στα τελευταία χρόνια της
Judy Garland, όταν δίνει συναυλίες στο Λονδίνο, λίγο πριν τον θάνατό της το
1969.
Ηθοποιία: Η Renée Zellweger κέρδισε Όσκαρ
Α΄ Γυναικείου Ρόλου. Πραγματικά «χάνεται» μέσα στον ρόλο.
Τόνος: Τραγικός – εστιάζει στον ψυχισμό,
τους εθισμούς και την ταραγμένη καριέρα.
Ενδιαφέρον: Η ταινία δείχνει πώς το στούντιο σύστημα κατέστρεφε
τα παιδικά αστέρια (Garland από τα 13 της).
. "The Haunting of Sharon
Tate" (2019)
Hilary Duff ως Sharon Tate
Είδος: Ψυχολογικό θρίλερ / εναλλακτικό
ιστορικό δράμα
Προσέγγιση: Η ταινία επιχειρεί να φανταστεί
ότι η Sharon Tate είχε προαισθήσεις για τον θάνατό της και παλεύει να
αλλάξει τη μοίρα της.
Σχόλιο::
Έγινε ευρύτατα
κατακριτέα από κοινό και κριτικούς για εκμετάλλευση του τραύματος.
Η αδελφή της Sharon, Debra Tate,
χαρακτήρισε την ταινία «άθλια και αναίσχυντη».
Η ερμηνεία της Hilary Duff ήταν αξιοπρεπής, αλλά πνίγηκε από
το αμφιλεγόμενο σενάριο.
. "Once
Upon a Time in Hollywood" (2019)
Margot Robbie ως Sharon Tate
Σκηνοθεσία: Quentin Tarantino
Είδος: Εναλλακτική ιστορική μυθοπλασία /
φόρος τιμής στο 1960s Hollywood
Ρόλος της
Sharon Tate:
Εμφανίζεται
ως σύμβολο αθωότητας και ελευθερίας της εποχής.
Η Margot Robbie την ενσαρκώνει με
γλυκύτητα και σεβασμό, χωρίς όμως εκτενή διάλογο ή βιογραφική ανάπτυξη.
Τελική σκηνή: Η ταινία ανατρέπει την ιστορία,
καθώς η Tate δεν δολοφονείται – είναι ένα είδος κινηματογραφικής
"δικαίωσης".
Σχόλιο:
Η ταινία
έχει δεχτεί διφορούμενες απόψεις:
Άλλοι την
είδαν ως φόρο τιμής στη Sharon Tate και την εποχή.
Άλλοι ως
στυλιζαρισμένη φαντασίωση που παραμερίζει την πραγματική τραγωδία.
Παρόλα αυτά,
ήταν πολύ δημοφιλής, με δεκάδες βραβεύσεις.
. "Blonde" (2022)
Marilyn Monroe – Ana de Armas
Υπόθεση: Βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα
της Joyce Carol Oates – φανταστική βιογραφία της Monroe.
Ηθοποιία: Η Ana de Armas έκανε καθηλωτική
εμφάνιση, αν και επικρίθηκε για την προφορά της.
Τόνος: Ονειρικός, σκοτεινός, έντονα
εσωτερικός – όχι ρεαλιστικό biopic, αλλά περισσότερο ψυχολογική αναπαράσταση.
Ενδιαφέρον: Έγινε πολύ
μεγάλη συζήτηση για το αν "σεβόταν" ή "εκμεταλλευόταν" τη
μνήμη της Monroe.
Η κατασκευή των σταρ (star-making)
– πώς δημιουργήθηκαν, πλασαρίστηκαν, επιβλήθηκαν και
διατηρήθηκαν οι εικόνες των σταρ, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη φήμη τους.
ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΜΕ "ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΣΤΑΡ";
Δεν
αναφερόμαστε μόνο στο ταλέντο ή τις συγκυρίες, αλλά κυρίως σε:
Επαγγελματική διαχείριση εικόνας
(image-making):
/ - Δημιουργία
δημόσιας περσόνας
/ - Έλεγχος
της εμφάνισης, του στυλ, της συμπεριφοράς
/ - Μυθοποίηση
και αποσιώπηση πτυχών του ιδιωτικού βίου
Μηχανισμοί προώθησης:
/ - Ελεγχόμενα
εξώφυλλα, «στημένα» ρεπορτάζ, εμφανίσεις σε talk shows
/ - Δημόσιες
σχέσεις με δημοσιογράφους και φωτογράφους
/ - Κατασκευασμένοι
έρωτες, εικονικοί γάμοι, σκηνοθετημένα σκάνδαλα.
Σύνδεση του σταρ με ευρύτερα κοινωνικά πρότυπα:
(παραδείγματα)
/ - Marilyn
Monroe ως πρότυπο σεξουαλικότητας και αφέλειας
/ - James
Dean ως σύμβολο της εφηβικής αποξένωσης
/ - Elvis
Presley ως μείγμα αμερικανικού ονείρου και ροκ ενστίκτου.
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ (ΠΡΙΝ ΤΟ
ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ);
Εποχή Χόλυγουντ (1930s–60s): το studio system
Τα μεγάλα στούντιο (MGM, Warner, Paramount κ.λπ.) "κατασκεύαζαν"
σταρ με πλήρη έλεγχο:
Συμβόλαια
που απαγόρευαν σχέσεις ή δηλώσεις χωρίς έγκριση
πλαισίωση του σταρ: Ολοκληρωμένες ομάδες PR,
στυλίστες, εκπαιδευτές, κομμωτές, coaches
Επίσημα βιογραφικά γεμάτα ψέματα: άλλες
ηλικίες, άλλοι τόποι γέννησης, αλλαγή ονομάτων
Ρόλος των περιοδικών & φωτογράφων
Exclusives (αποκλειστικότητες) με περιοδικά (π.χ. Photoplay, Life,
Look, Εικόνες στην Ελλάδα)
Συνεντεύξεις σε καθοδηγούμενους
δημοσιογράφους
«Κατασκευασμένα» φωτο-ρεπορτάζ: ο σταρ
"τυχαία" στη θάλασσα, στο σπίτι, με τον/την σύντροφό του.
Στημένα γεγονότα:
Δημόσιες σχέσεις μεταξύ σταρ για προβολή
(π.χ. Liz Taylor–Richard Burton)
«Κατά λάθος» αποκαλύψεις σε παπαράτσι
Φήμες για εγκυμοσύνες, ερωτικά τρίγωνα,
γάμους που έγιναν και δεν έγιναν
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: Παρόμοιο μοντέλο
Παραδείγματα:
σταρ τύπου 1:
Συνέχεια σε εξώφυλλα, είτε μόνη είτε ως ντουέτο
ελεγχόμενα δίδυμα (αυτή και ο σύζυγος, το ετυχισσμένο ανδρόγυνο), οικογενειακές
φωτογραφίες, άρθρα για «τι μαγειρεύει στο σπίτι».
σταρ τύπου 2:
Εμφανίσεις στο εξωτερικό, περιοδικά με
«καριέρα στο Παρίσι» ή «στην Ιταλία»
Στήσιμο σταρ ως «κοσμοπολίτικες φιγούρες» ή
ως «σύζυγοι–μητέρες–καριερίστριες» ανάλογα το κοινό.
Φωτογραφίσεις με ελεγχόμενο ερωτισμό (μαγιώ).
ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ "ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ"
Η κατασκευή
δεν σταματά με τον θάνατο του σταρ:
Διατήρηση μύθου μέσω:
Επιλεκτική ιστορική μνήμη: ξεχνιούνται τα «άβολα» στοιχεία
(καταχρήσεις, πολιτικές θέσεις)
Συνεχιζόμενη προώθηση μέσω:
ΜΕΤΑΒΑΣΗ: Από το στούντιο στο ίνσταγκραμ
Με την έλευση του διαδικτύου, η
"κατασκευή" πέρασε:
/ - Από το κεντρικά
ελεγχόμενο (studio) στο αυτοδιαχειριζόμενο μέσω social media
/ - Από τα
περιοδικά ποικίλης ύλης στα reels, posts
και backstage content
/ - Η
αυθεντικότητα έγινε προϊόν: η ψευδο-εξομολόγηση έγινε νέα μορφή ελέγχου
εικόνας
Η "κατασκευή των σταρ" είναι πολιτιστικό
φαινόμενο, όχι ατομικό.
Δεν αφορά μόνο το ταλέντο, αλλά τη
διαχείριση του βλέμματος του κοινού.
Ο σταρ δεν είναι απλώς πρόσωπο — είναι
αφήγημα.
Και η βιομηχανία των μέσων μαζικής
επικοινωνίας ήταν πάντα εκεί για να γράφει, να ξαναγράφει και να πουλά αυτό το
αφήγημα.
Οι «ξεθωριασμένοι» σταρ
Σταρ που ήταν σύμβολα και όλος ο κόσμος τους
γνώριζε στη δεκαετία του 1960 και του 1970 τώρα οι νεώτεροι δεν τους γνωρίζουν.
Μήπως τα γηρατειά απομακρύνουν τον θεατή από
την εικόνα που είχε μείνει χαραγμένη μέσα του κατά την νεότητά τους και την
ομορφιά τους;
Καλλιτέχνες
που κάποτε ήταν παγκόσμια σύμβολα και σήμερα, για τους νεότερους, έχουν
σχεδόν χαθεί από τη συλλογική μνήμη ή έχουν "ξεπέσει" από το βάθρο
της φήμης.
Ορισμός:
Τι σημαίνει
"ξεθωριασμένος σταρ";
Ένας σταρ
που:
Ήταν απόλυτο πρόσωπο της εποχής του
(κυρίως 50s–70s),
Είχε παγκόσμια αναγνώριση (όχι μόνο
εμπορική αλλά και συμβολική),
Σήμερα όμως δεν είναι γνωστός στους νέους
ή δεν προβάλλεται / αναφέρεται πια,
Ή παρουσιάζεται ως "σκιά του εαυτού
του", συχνά λόγω ηλικίας ή δημόσιων παρεμβάσεων.
ΓΑΛΛΙΑ – ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
1. Μπριζίτ Μπαρντό (Brigitte Bardot)
2. Αλαίν Ντελόν (Alain Delon)
3. Ζαν-Πολ Μπελμοντό (Jean-Paul Belmondo)
Η Ζαν
Μορώ (Jeanne Moreau) υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές και σεβαστές ηθοποιούς του γαλλικού
και ευρωπαϊκού κινηματογράφου, με συνεργασίες σε έργα μεγάλων σκηνοθετών όπως ο
Λουί Μαλ και ο Μικελάντζελο Αντονιόνι. Η χαρακτηριστική της παρουσία και το
σοφιστικέ ύφος της την καθιέρωσαν ως σταρ, αλλά τα τελευταία χρόνια είχε
αποσυρθεί από τη δημοσιότητα. Πέθανε το 2017 σε ηλικία 89 ετών, αφήνοντας πίσω
της έναν θρύλο αλλά και μια σιωπή για το ευρύ κοινό.
Η Μιρέϊγ
Νταρκ (Mireille Darc), που υπήρξε σταρ και μούσα πολλών γαλλικών ταινιών
δράσης και κομεντί στα '60s και '70s, ήταν γνωστή για την επιβλητική παρουσία
της και τη φλογερή ομορφιά της. Συνεργάστηκε συχνά με τον Ζαν-Πολ Μπελμοντό και
υπήρξε μια από τις πιο λαμπερές παρουσίες της εποχής της. Πέθανε το 2017,
επίσης σε μεγάλη ηλικία, έχοντας αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή για χρόνια πριν.
Η Σιμόν Σινιορέ (Simone Signoret) ήταν μια ακόμα σταρ με μεγάλη καριέρα στα 1960s, γνωστή για την αισθησιακή της παρουσία και συμμετοχή σε γαλλικές ταινίες που γνώρισαν διεθνή απήχηση. Παρά τη σημαντική της θέση τότε, σήμερα δεν είναι ευρέως γνωστή από τις νεότερες γενιές και δεν έχει πια ενεργή παρουσία στο σινεμά.
Άλλη γνωστή
σταρ της εποχής είναι η Ανί Ντουπρέ
(Anny Duperey), η οποία, αν και ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της τη δεκαετία του
’60, παρέμεινε ενεργή σε μικρότερο βαθμό μέχρι και τις επόμενες δεκαετίες,
χωρίς όμως να διατηρήσει τη σταρ εικόνα του παρελθόντος.
Τέλος, η Ρόμυ
Σνάιντερ (Romy Schneider), αν και γεννημένη στην Αυστρία, έγινε μεγάλη σταρ
του γαλλικού σινεμά στη δεκαετία του ’60 και ’70. Ήταν σύμβολο ερωτισμού και
δραματικής ερμηνείας, αλλά η ζωή της τερματίστηκε τραγικά το 1982 σε ηλικία
μόλις 43 ετών. Παρόλο που παραμένει γνωστή στο σινεφίλ κοινό, η εικόνα της
είναι λιγότερο ζωντανή για το ευρύ, νεότερο κοινό.
Η Ντομινίκ Σαντά (Dominique
Sanda), με τα ευγενικά χαρακτηριστικά και την αποστασιοποιημένη, κάπως
αινιγματική παρουσία της, υπήρξε πρόσωπο-κλειδί του «σοβαρού» ευρωπαϊκού
σινεμά. Έπαιξε σε σημαντικά φιλμ όπως το Il Conformista (1970) του
Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, 1900 (1976), και φυσικά στο Le Jardin des
Finzi-Contini (1970). Παρά τη λαμπρή της αρχή, αποσύρθηκε από το κέντρο
του κινηματογραφικού ενδιαφέροντος και σήμερα το όνομά της δεν λέει σχεδόν
τίποτα στο ευρύ κοινό. Επέλεξε μια πιο ιδιωτική ζωή, αποτραβηγμένη από τη
μαζική κουλτούρα, και η φιγούρα της έχει διατηρηθεί κυρίως μέσα από τις ταινίες
των σινεφίλ.
Η Άννα Καρίνα (Anna
Karina), γεννημένη στη Δανία αλλά λατρεμένη στη Γαλλία, υπήρξε η μούσα της
γαλλικής Nouvelle Vague και σύζυγος (και πρωταγωνίστρια) του Ζαν-Λικ Γκοντάρ. Η
μελαγχολική της γοητεία, το στυλ της και η εκφραστικότητά της την έκαναν από τα
πιο χαρακτηριστικά πρόσωπα της εποχής. Έπαιξε σε ταινίες-σταθμούς όπως το Pierrot
le Fou, το Une femme est une femme, Vivre sa vie, και Alphaville.
Πέθανε το 2019, αφήνοντας πίσω της έναν «υπόγειο» μύθο. Παρ’ όλη τη μεγάλη της
σημασία για το σινεμά τέχνης, σήμερα μόνο το πιο εξειδικευμένο κοινό την
γνωρίζει ή την αναγνωρίζει. Δεν είχε την εμπορική αναγνωρισιμότητα άλλων σταρ,
και δεν «ανακυκλώθηκε» ως εικόνα.
Συνοπτικά,
οι περισσότερες από αυτές τις σταρ έχουν πια περιορισμένη ή καθόλου παρουσία
στη μαζική πολιτισμική μνήμη της σύγχρονης νεολαίας. Η διαχρονικότητα στην
αναγνώριση παραμένει προνόμιο λίγων — όπως η Κατρίν Ντενέβ — ενώ οι υπόλοιπες
θεωρούνται περισσότερο σύμβολα μιας άλλης, μακρινής εποχής.
ΑΓΓΛΙΑ – ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
Η Βρετανία
είχε λιγότερους σταρ με παγκόσμια «λάμψη τύπου Χόλυγουντ», αλλά έχει
ενδιαφέροντα παραδείγματα:
1. Τέρενς Σταμπ (Terence Stamp)
2. Μάικλ Κέιν (Michael Caine)
3. Τζούλι Κρίστι (Julie Christie)
ΙΤΑΛΙΑ – ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
Καμία χώρα
στην Ευρώπη δεν ταυτίστηκε τόσο με τη θηλυκή ομορφιά και τη φήμη όσο η Ιταλία
των δεκαετιών του 1950 και του 1960. Οι γυναίκες σταρ της ιταλικής οθόνης
μετατράπηκαν σε παγκόσμια πρότυπα σεξουαλικότητας, κομψότητας και στυλ, με
έντονη παρουσία σε διεθνή φεστιβάλ, περιοδικά και κινηματογραφικές παραγωγές.
Πρώτη και
εμβληματική μορφή, η Σοφία Λώρεν (Sophia Loren), που παραμένει έως σήμερα ζωντανή και
σεβαστή. Παρά τα 90 της χρόνια, και τις σποραδικές της εμφανίσεις, έχει
κατορθώσει να διατηρήσει ακέραιη την υπόληψή της ως η μεγάλη κυρία του ιταλικού
σινεμά. Ωστόσο, ακόμη κι εκείνη δύσκολα «μιλά» στη γλώσσα των νέων γενεών, που
σπάνια ανατρέχουν στις ταινίες της ή αντιλαμβάνονται το εύρος της κάποτε
μυθικής της παρουσίας.
Η Τζίνα Λολομπρίτζιτα (Gina Lollobrigida), που υπήρξε η κύρια ανταγωνίστρια της Σοφίας Λώρεν, ακολούθησε μια ιδιαίτερη πορεία: εγκατέλειψε τον κινηματογράφο και έγινε φωτογράφος και γλύπτρια. Φωτογράφισε προσωπικότητες όπως ο Φιντέλ Κάστρο και παρέμεινε δραστήρια πολιτισμικά. Πέθανε το 2023, αλλά δεν «επανήλθε» στη μνήμη του ευρύτερου κοινού ως κινηματογραφική σταρ — περισσότερο ως πολιτιστική φιγούρα παλαιάς κοπής.
Η Κλαούντια Καρντινάλε (Claudia Cardinale), που υπήρξε μούσα του Φελίνι και του Βισκόντι, ήταν από τις πιο φωτογραφημένες και ποθητές γυναίκες του 20ού αιώνα. Σήμερα, στα 86 της, ζει ήσυχα και εμφανίζεται μόνο σε φεστιβάλ. Η φιγούρα της, που κάποτε συνδύαζε την αυθεντική ιταλική ομορφιά με έναν εσωτερικό δυναμισμό, έχει χαθεί από τα πολιτισμικά ραντάρ της μαζικής κουλτούρας.
Η Μόνικα Βίττι (Monica Vitti), με το υπαινικτικό, σχεδόν υπαρξιακό της βλέμμα, εξέφρασε όσο λίγες την αποξένωση και τη γοητεία της ιταλικής Nouvelle Vague. Πέθανε το 2022, έπειτα από μακρά μάχη με το Αλτσχάιμερ, έχοντας αποσυρθεί δεκαετίες νωρίτερα. Παρόλο που υπήρξε πραγματική κινηματογραφική καλλιτέχνις, η εικόνα της δεν ανακυκλώθηκε και δεν ενσωματώθηκε στην pop μνήμη των μεταγενέστερων.
Η Βίρνα Λίζι (Virna Lisi), που ξεκίνησε ως «ιταλική Μονρόε» και αργότερα στράφηκε σε πιο ώριμους και θεατρικούς ρόλους, έφυγε από τη ζωή το 2014. Αν και βραβεύτηκε και τίμησε με σεμνότητα το πέρασμά της από το πανί, σήμερα λίγοι θυμούνται την ερμηνευτική της αξία ή το ευφυές πέρασμά της από το σταριλίκι στην υποκριτική.
Η Ούρσουλα Άντρες (Ursula Andress), διάσημη ως το πρώτο Bond girl με την αξέχαστη εμφάνιση με το λευκό μπικίνι στο Dr. No, υπήρξε για τουλάχιστον μια δεκαετία το πρόσωπο της σεξουαλικότητας made in Europe. Αν και σήμερα ζει ακόμη, στα 89 της, έχει αποσυρθεί από τα μέσα εδώ και δεκαετίες. Το όνομά της ακούγεται πια κυρίως σε νοσταλγικές αναδρομές ή σε κύκλους συλλεκτών.
Στη σκιά των παραπάνω ονομάτων βρίσκονται κι άλλες που αξίζει να αναφερθούν. Η Λάουρα Αντονέλι (Laura Antonelli), γνωστή κυρίως από τη Malizia του 1973, υπήρξε σεξουαλικό είδωλο της δεκαετίας του ’70, με εκατοντάδες εξώφυλλα και διαφημιστικές εμφανίσεις. Ωστόσο, η καριέρα της έσβησε απότομα λόγω προσωπικών τραγωδιών, νομικών προβλημάτων και ψυχολογικών κρίσεων, και έζησε για χρόνια ξεχασμένη. Πέθανε το 2015.
Η Στεφανία Σαντρέλλι (Stefania Sandrelli), παρούσα σε δεκάδες εμβληματικά φιλμ (π.χ. Il Conformista, Amici Miei), δεν έφτασε το επίπεδο μύθου των Λώρεν και Καρντινάλε, αλλά υπήρξε αγαπητή και δημοφιλής. Σήμερα ζει ακόμα, αλλά απουσιάζει πλήρως από τη μαζική μνήμη, και η συμβολή της είναι γνωστή σχεδόν αποκλειστικά σε κινηματογραφόφιλους.
Όλες αυτές
οι γυναίκες δεν ήταν απλώς ηθοποιοί: ήταν σύμβολα εποχής, φορείς μιας
αισθητικής, κοινωνικής και πολιτιστικής ταυτότητας που χαρακτήρισε ολόκληρη τη
μεταπολεμική Ευρώπη. Κι όμως, το πέρασμα του χρόνου, η σιωπή των μέσων, η
αλλαγή προτύπων και η δυσκολία των νέων να συνδεθούν με την παλιά «ιεραρχία
φήμης», έχουν καταστήσει τις περισσότερες από αυτές αόρατες για τη σύγχρονη
μαζική κουλτούρα.
Αυτό δεν
σημαίνει πως έπαψαν να έχουν αξία. Αλλά η εικόνα τους, όπως κάποτε επιβλήθηκε
και συντηρήθηκε τεχνητά, σήμερα δεν βρίσκει το έδαφος για να συνεχίσει να
ακτινοβολεί. Και έτσι, σιγά-σιγά, περνούν στη σφαίρα του θρύλου που κανείς
δεν διηγείται πια.
ΕΞΗΓΗΣΕΙΣ – Γιατί ξεθωριάζουν οι σταρ;
1. Ο χρόνος δεν είναι επιεικής με την εικόνα
2. Κανείς δεν είναι σταρ χωρίς προβολή
3. Η αλλαγή πολιτισμικών προτύπων
4. Ο ίδιος ο σταρ μπορεί να αποσυρθεί συνειδητά
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ:
Τα γηρατειά
"σπάνε" την αθανασία της εικόνας
Η φήμη του σταρ είναι φωτοευαίσθητη:
Λάμπει όσο φωτίζεται (προβάλλεται).
Όταν σταματά ο φωτισμός, σβήνει αθόρυβα
— αν δεν υπάρξει ενεργή διατήρηση μνήμης.
Και οι νεώτερες
γενιές, αν δεν τους προσφερθεί ένας λόγος να τους «θυμηθούν», απλώς δεν
θα τους μάθουν ποτέ.
ΠΡΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΠΟΥ
"ΞΕΘΩΡΙΑΣΑΝ"
1. Η ομορφιά ως ταυτότητα
2. Έλλειψη ανακύκλωσης της εικόνας τους
3. Αλλαγή κοινωνικών προτύπων
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
“Οι σταρ της νεότητας δεν γερνούν ποτέ... στο
μυαλό του κοινού”
Οι σταρ
υπήρξαν εμβληματικές/εμβληματικοί.
Αλλά η φήμη, αν δεν διατηρηθεί με σύγχρονα
μέσα, δημιουργική ανακύκλωση, αναστοχασμό, ξεθωριάζει.
Ο χρόνος είναι αμείλικτος — όχι
απέναντι στους ίδιους, αλλά απέναντι στην εικόνα που κατασκεύασε το κοινό
για εκείνους.
Ένας άλλος παράγοντας του γιατί οι σταρ του παρελθόντος έχουν ξεχαστεί,
όταν δεν διαθέτουν ένα μηχανισμό υποστήριξης-υπενθύμισης της ρεκλάμας τους
είναι και επειδή οι ταινίες που έπαιζαν προωθούσαν καταναλωτικά προϊόντα που
σήμερα είτε δεν υπάρχουν ως μάρκες είτε έχουν υποκατασταθεί από πιο καινούργια.
Αν λοιπόν πίσω από τη βιομηχανία μαζικής κουλτούρας υποφώσκει και ένα σύστημα
προώθησης, διαφήμισης, λανσαρίσματος καταναλωτικών προϊότων και υπηρεσιών τότε
ο σύγχρονος καταναλωτής (αυτός που βλέπει την ταινία στο τώρα) δεν μπορεί να
ταυτιστεί (παρά μόνο μερικώς ως vintage) αλλά και οι τρέχουσες στο παρόν
εταιρείες δεν βρίσκουν τον λόγο να υποστηρίζουν την επανάληψη της προβολής μιας
παλαιότερης ταινίας.
Αυτό το ζήτημα
αφορά τη σχέση ανάμεσα στον σταρ, την ταινία και την οικονομία της
κατανάλωσης.
Η σταρ του
παρελθόντος δεν ήταν απλώς μία ηθοποιός. Ήταν πλατφόρμα αναφορών, ορατών
και αόρατων, που σχετίζονταν άμεσα με την εποχή της. Οι ταινίες της, τα ρούχα
της, το στυλ της, ακόμα και το πώς κρατούσε ένα τσιγάρο ή πόζαρε μπροστά σε
έναν καθρέφτη, συνέδεαν αισθητικά και πολιτισμικά τον θεατή με ένα οικοσύστημα
προϊόντων.Το ίδιο φυσικά ισχύει και τον άρρενα σταρ.
Η σταρ ως κόμβος εμπορικών σημαινόντων
Ο
κινηματογράφος του 20ού αιώνα — και ειδικά των δεκαετιών του ’50, ’60 και ’70 —
λειτουργούσε συχνά σαν άμεσος ή έμμεσος διαφημιστής. Δεν ήταν τόσο
κραυγαλέο όσο το σημερινό product placement, αλλά η ταύτιση του θεατή με το
στυλ και τη ζωή του/της σταρ γεννούσε επιθυμία αγοράς:
Η φθορά της διαφημιστικής αξίας και η απόσυρση από την
αγορά
Με το
πέρασμα των δεκαετιών, όμως:
Έτσι, όταν δεν
υπάρχει πλέον προϊόν να πουληθεί μέσω της προβολής της παλιάς ταινίας, ούτε
οικονομικό συμφέρον για τις εταιρείες να επενδύσουν στη μνήμη αυτών των
σταρ, τότε η μηχανή υπενθύμισης παύει να λειτουργεί.
Vintage vs. Ενεργή εμπορική αξία
Μπορεί
κάποιοι σταρ να έχουν ακόμη «vintage» αξία, αλλά αυτό είναι:
Μια παλιά
ταινία που δεν μπορεί να ενσωματωθεί στο παρόν σύστημα παραγωγής αξίας
(είτε μέσω της αισθητικής της είτε μέσω κάποιου σημερινού brand που θα τη
συνδέσει με την κατανάλωση), παύει να είναι "χρήσιμη" για τη
βιομηχανία.
Η λήθη των σταρ του παρελθόντος δεν
είναι μόνο πολιτισμικό ή αισθητικό φαινόμενο — είναι και οικονομικό.
Όταν ο κινηματογράφος παύει να είναι εργαλείο έμμεσης προώθησης προϊόντων,
και όταν η μορφή του σταρ δεν μπορεί πια να «πουλήσει» κάτι στον σύγχρονο καταναλωτή,
τότε:
η ίδια η
μνήμη του σταρ θεωρείται μη απαραίτητη από την αγορά — άρα δεν
τροφοδοτείται, δεν κυκλοφορεί, και τελικά σβήνει.
Μόνο όπου
υπάρχει οικονομικός λόγος ή συγκινησιακή/πολιτισμική αναβίωση, οι σταρ
επιβιώνουν στο παρόν. Οι υπόλοιποι, ακόμη και οι εμβληματικοί, γλιστρούν έξω
από το πολιτισμικό οπτικό πεδίο.
Ένας ακόμη λόγος είναι το υπάρχον (στο τώρα) σύστημα συνολικής προώθησης
της εικόνας των σύγχρονων σταρ θα ερχόταν αντιμέτωπο με την προώθηση εικόνων
σταρ του παρελθόντος, θα του αφαιρούσε δηλαδή ποσοστά της προσοχής του
σύγχρονου κοινού.
Η λήθη των
σταρ του παρελθόντος δεν είναι απλώς φυσική φθορά μνήμης ή εμπορική παρακμή,
αλλά και συνειδητό αποτέλεσμα ενός ανταγωνιστικού μηχανισμού ορατότητας,
που δρα στο παρόν.
Ο ανταγωνισμός της προσοχής
Στον σημερινό
κόσμο της υπερπληροφόρησης και της ταχύτατης κυκλοφορίας εικόνων, η προσοχή
είναι το πιο πολύτιμο — και σπάνιο — νόμισμα. Κάθε δευτερόλεπτο που ένας θεατής
αφιερώνει σε μια εικόνα της Marilyn Monroe ή της Romy Schneider είναι χρόνος
που δεν ξοδεύεται:
Άρα, η προώθηση
του παρελθόντος γίνεται εμπόδιο στο παρόν — όταν το παρελθόν δεν αποφέρει
κέρδος (όπως στην περίπτωση μιας επαναπροώθησης με εμπορικό στόχο).
Μηχανισμός σύγκρουσης
παρελθόντος/παρόντος
Η συνολική
μηχανή της pop culture σήμερα είναι παροντο-κεντρική. Δεν έχει λόγο να
ενθαρρύνει την ανάδυση μύθων του παρελθόντος, γιατί αυτό:
Ποιος
κερδίζει αν το κοινό αρχίσει να ασχολείται σήμερα ξανά με τη Jeanne Moreau ή τη
Silvana Mangano; Κανένας διαφημιζόμενος. Καμία μάρκα. Καμία νέα παραγωγή.
Το star system ως οικοσύστημα επιβίωσης
Το σύγχρονο
star system λειτουργεί ως ένα είδος αυτοπροστατευόμενης αγοράς: δεν
αφήνει εύκολα «χώρο» για αναβιώσεις, εκτός αν αυτές εντάσσονται οργανικά σε
κάποιο παρόν πρότζεκτ:
Οτιδήποτε
άλλο — όπως ένα αυθόρμητο ενδιαφέρον για μια παλιά σταρ, επειδή κάποιος
ανακάλυψε μια ξεχασμένη ταινία της — δεν υποστηρίζεται από το μηχανισμό,
και άρα δεν επιβιώνει εύκολα.
Οι σταρ του
παρελθόντος δεν ξεχάστηκαν μόνο επειδή το κοινό άλλαξε ή επειδή τα προϊόντα
που διαφήμιζαν εξαφανίστηκαν. Ξεχάστηκαν και επειδή το σύγχρονο σύστημα
προβολής και προώθησης εικόνων τούς βλέπει ως απειλή για τη συγκέντρωση της
προσοχής γύρω από τα νέα πρόσωπα.
Αν δεν
εντάσσονται λειτουργικά και εμπορικά στο παρόν, αποσύρονται σιωπηλά. Το
παρόν επιβάλλεται με όρους αποκλειστικότητας, και η μνήμη, αν δεν
εξυπηρετεί την τρέχουσα κατανάλωση, παραμένει αχρησιμοποίητη — άρα αόρατη.
Ένας ακόμη λόγος είναι η διαφορά των αξιών. Οι παλαιότεροι σταρ
υποστήριζαν ή ενσάρκωναν αξίες και ιδεολογίες που σήμερα είτε δεν έχουν λόγο
ύπαρξης είτε δεν ενδιαφέρουν αρκετούς. Τα συστήματα κουλτούρας (άρα και ο
κινηματογράφος) είναι πάντα άμεσα ή έμμεσα φορείς αξιών. Κάποιες από τις αξίες
του χθες, που για το χθες ήταν προβλήματα αιχμής, τουλάχιστον στις δυτικές
κοινωνίες, σήμερα είτε απαξιώνονται είτε θεωρούνται εγκαθιδρυμένα και δεν
υπάρχει (θεωρητικά για κάποιους) λόγος να τα υπενθυμίζουν ούτε να τα αναφέρουν.
Οι σταρ, όσο
φωτογενείς κι αν είναι, δεν λειτουργούν ποτέ στο κενό: η εικόνα τους, η
δημοσιότητά τους, η αποδοχή τους, εξαρτώνται από το ποια αξιακά και
ιδεολογικά συστήματα υποστηρίζουν (ή επιτρέπουν) την ανάδειξή τους.
Οι σταρ του χθες ως φορείς
"παρωχημένων" αξιών
Ορισμένες από
τις αξίες που οι παλιότεροι σταρ εξέπεμπαν — ακόμα και ασυνείδητα — δεν
συγκινούν πια:
Έτσι, η
ηθική και ιδεολογική "χρήση" μιας σταρ στο χθες δεν βρίσκει απήχηση
στο σήμερα, γιατί το σύστημα αξιών του σήμερα δεν χρειάζεται αυτό το
πρότυπο, ή το κρίνει ως προβληματικό.
Το σινεμά ως καθρέφτης της ιδεολογίας
Ο
κινηματογράφος (και γενικότερα η εικονοπλασία) είναι πάντα φορέας αξιών
— ακόμη κι όταν δηλώνει «αθώα ψυχαγωγικός». Οι σταρ είναι οι προσωποποιήσεις
αυτών των αξιών. Αν οι αξίες αλλάξουν, αλλάζει και η αναγνωρισιμότητα, η
σημασία, η αποδοχή των προσώπων που τις ενσάρκωναν.
Για
παράδειγμα:
Η απώλεια της ιδεολογικής
λειτουργικότητας
Ένας σταρ του
παρελθόντος δεν ξεχνιέται μόνο επειδή δεν κυκλοφορούν οι ταινίες του. Ξεχνιέται
επειδή δεν μπορεί πια να «σημαίνει» κάτι για το παρόν.
Μπορεί να
διασώζεται ως εικόνα nostalgic, vintage, retro, αλλά αυτό είναι ένα
«άδειο» περιτύλιγμα, χωρίς πραγματική πολιτισμική χρησιμότητα.
Οι σταρ του
παρελθόντος ξεχνιούνται όχι μόνο επειδή γέρασαν, ούτε μόνο επειδή το προϊόν που
προωθούσαν εξαφανίστηκε, αλλά γιατί η αξιακή δομή που τους έδινε νόημα έχει
μεταβληθεί.
Το σύγχρονο
κοινό δεν χρειάζεται τις ίδιες απαντήσεις, ούτε έχει τα ίδια ερωτήματα. Και οι
σταρ, ως σύμβολα απαντήσεων, χάνουν τη λειτουργία τους, όταν το αξιακό
τους πλαίσιο δεν διασχίζει τη γέφυρα του χρόνου.
Η μνήμη δεν
είναι ζήτημα αρχείου. Είναι ζήτημα χρήσης και αναγκαιότητας. Κι όταν δεν
υπάρχει ανάγκη, δεν υπάρχει ούτε μνήμη.
Παρακάτω παρατίθεται ένα συνοπτικό κείμενο που
καταγράφει μεγάλους κινηματογραφικούς σταρ — άνδρες και γυναίκες — από την
Αμερική και την Ευρώπη, οι οποίοι κατά την εποχή τους μεσουρανούσαν, ενώ
σήμερα, για το ευρύ κοινό, είναι σε μεγάλο βαθμό ξεχασμένοι ή δεν αναφέρονται
πια, παρά μόνο στο πλαίσιο ειδικών ιστορικών ή σινεφίλ αναφορών.
Η.Π.Α. — Αμερικανικό σταρ σύστεμ
Στις
δεκαετίες του ’30, ’40, ’50 και ’60, το Χόλυγουντ ανέδειξε σταρ που ήταν
παγκόσμια αναγνωρίσιμοι, ονόματα-σύμβολα για την εποχή. Σήμερα όμως, πολλά από
αυτά τα πρόσωπα έχουν βυθιστεί στη λήθη του κοινού πολιτισμικού φαντασιακού.
Μεταξύ των ανδρών
που κάποτε θεωρούνταν απόλυτα πρότυπα ανδρισμού, στιλ και παρουσίας, αλλά πλέον
σπάνια αναφέρονται εκτός σινεφίλ κύκλων, συγκαταλέγονται:
Στις γυναίκες,
πολλές ήταν μυθικές φιγούρες του studio system:
Γαλλία — Αστέρες του nouvelle vague
αλλά και λαϊκά είδωλα
Η γαλλική
κινηματογραφία είχε σταρ που συνδύαζαν την καλλιτεχνική φήμη με τη λαϊκή απήχηση.
Πολλές από αυτές είναι σήμερα μόνο αχνές αναφορές σε κινηματογραφικές σχολές ή
σπάνια αφιερώματα.
Ιταλία — Από την dolce vita στη λήθη
Ο ιταλικός
κινηματογράφος των ’50s και ’60s γέννησε ένα δικό του, εντελώς αυτόνομο σταρ
σύστεμ, το οποίο όμως ατόνησε με την αλλαγή των πολιτισμικών ρυθμών.
Σταρ γυναίκες που άλλοτε ενσάρκωναν τον
αισθησιασμό, την αρχέγονη θηλυκότητα ή τη μεσογειακή ομορφιά:
Γερμανία και διεθνείς συμπαραγωγές
Η Έλκε
Ζόμερ, είναι εμβληματική: μια σταρ της ελαφράς κοσμοπολίτικης εικόνας των
60s, που σήμερα ζει μόνο μέσα από τις αναμνήσεις του παλιού glam. Άλλες
Γερμανίδες που εμφανίστηκαν σε ιταλικές ή διεθνείς παραγωγές, αλλά πλέον είναι
σχεδόν άγνωστες:
Αγγλία — Σταρ που έσβησαν σιωπηλά
Ακολουθεί μια
εμπλουτισμένη, μονοκόμματη καταγραφή κινηματογραφικών σταρ και
στάρλετ του αμερικανικού και ευρωπαϊκού σινεμά που υπήρξαν δημοφιλέστατοι ή
λαμπεροί στην εποχή τους (κυρίως από τη δεκαετία του 1930 έως και τη δεκαετία
του 1970), αλλά σήμερα — παρά τη συμβολή τους στο πολιτισμικό φαντασιακό του
20ού αιώνα — έχουν ξεθωριάσει από τη δημόσια μνήμη. Τα ονόματα δίνονται στο
πρωτότυπο, με προσθήκη και αρκετών πολυεθνικής προέλευσης φιγούρων.
Ηνωμένες Πολιτείες — Hollywood forgotten stars
Άνδρες:
Clark Gable, Gary Cooper, Robert Mitchum, Tyrone Power, Van Heflin, Joel
McCrea, George Raft, Glenn Ford, Jeffrey Hunter, Richard Basehart, Cornel
Wilde, Dana Andrews, Lew Ayres, Alan Ladd, John Garfield, Robert Taylor, Farley
Granger, Audie Murphy.
Γυναίκες:
Lana Turner, Jean Tierney, Merle Oberon, Arlene Dahl, Dorothy Dandridge, Martha
Hyer, Susan Hayward, Joan Fontaine, Constance Bennett, Virginia Mayo, Linda
Darnell, Ann Sheridan, Eleanor Parker, Hedy Lamarr, Zsa Zsa Gabor, Elke Sommer
(αν και Γερμανίδα, είχε έντονη παρουσία στο Χόλιγουντ).
Γαλλία — Γαλλίδες σταρ που ξεθώριασαν
Jeanne Moreau, Mireille Darc, Danièle Darrieux,
Michèle Morgan, Capucine, Marie-France Pisier, Claude Jade, Stéphane Audran,
Martine Carol, Marina Vlady, Sylvie Vartan (μεταξύ μουσικής και
κινηματογράφου), Dominique Sanda, Mylène Demongeot, Anouk Aimée (παρότι
διατηρεί κάποια αναγνώριση), Anna Karina (Δανέζα αλλά ταυτισμένη με τη γαλλική
Nouvelle Vague).
Ιταλία — Σταρ και στάρλετ με
παγκόσμια λάμψη και σημερινή λήθη
Virna Lisi, Claudia Cardinale, Monica Vitti, Silvana
Mangano, Eleonora Rossi Drago, Rossana Podestà, Giovanna Ralli, Marisa Mell
(Αυστριακή, αλλά σταρ του ιταλικού cult σινεμά), Edwige Fenech (Αλγερινής
καταγωγής, σταρ του ιταλικού ερωτικού σινεμά), Laura Antonelli, Daniela Rocca,
Sylva Koscina (Γιουγκοσλαβικής καταγωγής, ενεργή κυρίως στην Ιταλία), Gina
Lollobrigida, Elsa Martinelli, Rosanna Schiaffino, Barbara Bouchet
(Γερμανίδα/Αμερικανίδα, αλλά πολύ ενεργή στην Ιταλία), Gloria Guida.
Γερμανία και γερμανόφωνος χώρος
Elke Sommer, Marisa Mell, Senta Berger (Αυστριακή),
Sabine Sinjen, Christa Linder, Barbara Valentin, Karin Dor, Uschi Glas,
Hannelore Elsner — πολλές από τις οποίες μεταπήδησαν στο ιταλικό ή γαλλικό
σινεμά.
Ηνωμένο Βασίλειο — Αγγλίδες σταρ εκτός ραντάρ σήμερα
Diana Dors, Jean Simmons, Kay
Kendall, Margaret Lockwood, Ann Todd, Moira Shearer, Glenda Jackson, Susannah
York, Sarah Miles, Judy Geeson, Carol White.
Πολυεθνικής παρουσίας στάρλετ και σταρ
Marisa Mell – Αυστριακή, διεθνής sex symbol,
γνωστή από το Danger: Diabolik (1968), αγαπητή σε ιταλικό, γερμανικό και
αμερικανικό κοινό.
Barbara
Bouchet – Γερμανίδα
γεννημένη στην Τσεχία, με καριέρα στο Χόλιγουντ και στη συνέχεια στην Ιταλία.
Edwige
Fenech –
Αλγερινο-μαλτέζικης καταγωγής, λάτρις του ιταλικού giallo και της sexy commedia
all’italiana.
Silva
Koscina – Γεννημένη
στο Ζάγκρεμπ, μεγάλωσε στην Ιταλία και διέπρεψε ως η «εκλεπτυσμένη ωραία» του
ιταλικού σινεμά.
Capucine – Γαλλίδα διεθνών προδιαγραφών, με
καριέρα και στο Χόλιγουντ (The Pink Panther).
Senta Berger – Αυστριακή, με συμμετοχές σε
πολλές διεθνείς συμπαραγωγές.
Rosalba Neri, Ewa Aulin, Nadia Cassini,
Yvonne Monlaur – όλες σε ταινίες τρόμου, ερωτισμού ή pulp παραγωγές με
διακρατική προβολή.
Πολλοί από
αυτούς τους σταρ, παρά τη λαμπερή δημόσια εικόνα που είχαν στις δεκαετίες της
ακμής τους, έχουν βυθιστεί σε σχετική λήθη, καθώς δεν υπάρχει μηχανισμός
υποστήριξης της μνήμης τους και η πολιτισμική δυναμική του σήμερα (ιδεολογική,
καταναλωτική και αισθητική) δεν τους προσφέρει "χώρο" για
επανεμφάνιση στο δημόσιο φαντασιακό. Πολλές από τις γυναίκες της λίστας
υπήρξαν επίσης «αναλώσιμες» εντός του star system: σταρλετ που έλαμψαν για
λίγο, συχνά στο περιθώριο μεγάλων συμπαραγωγών, και εξαφανίστηκαν όταν άλλαξε η
αγορά ή η εικόνα τους δεν εξυπηρετούσε πλέον.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 8 Αυγούστου 2025 :
Σταρ σύστεμ και προώθηση
Βιομηχανία
μαζικής κουλτούρας
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ]
ακροάσεις: Jon & Vangelis (Jon Anderson & Vangelis) “ Horizon ” (1983) from the album “Private Collection” ΜΟΥΣΙΚΗ ...
