Μάκης Αξιώτης "Ιερά ή Ίρα" Μύθος και πραγματικότητα (αρχαία πόλις της Λέσβου) άρθρο 1988 περ. "Μυτιλήνη. Γράμματα-Τέχνες" (Μυτιλήνη)

 

Μάκης Αξιώτης

Ιερά ή Ίρα

αρχαία πόλις της Λέσβου

άρθρο 1988

περ. «Μυτιλήνη. Γράμματα-Τέχνες»

 

 

 

 

 

 

    Τα πανάρχαια χρόνια, μετά τον Τρωικό πόλεμο, τα γένη των Αιολέων κατά κύματα αποικίζουν το νησί της Λέσβου. Μοιράζουν τη γη μεταξύ τους και κτίζουν τις πόλεις τους.

   Η Μυτιλάνα, η Μάθυμνα, η Αρίσβα, η Έρεσσος, η Άντισσα και η Πύρρα. Ονόματα που εκτός από την Πύρρα συνεχίζουν να γράφουν ιστορία ακόμα και στον καιρό μας.

   Η αρχαιολογική έρευνα έχει με ακρίβεια εντοπίσει την τοποθεσία που φιλοξενούσε για αιώνες την κάθε μια απ’ αυτές.

   Το πρόβλημα όμως βρίσκεται στην πληθώρα των δευτερευουσών πόλεων που αναφέρουν αρκετοί συγγραφείς. Αρκετά από αυτά τα ονόματα έχουν συνδεθεί με σημερινά τοπωνύμια του νησιού χωρίς όμως σ’ αυτές τις περιοχές να υπάρχουν αξιόλογα λείψανα, που να φανερώνουν την ύπαρξη σημαντικών οικισμών. Ετσι, έχουμε το Πόλι (Πόλιον), τα Τσίλια (Κίλλαιον), τα Μέτια (Μέταον) κ.ά.

    Μια από αυτές τις πόλεις ήταν και η Ιερά ή Ιρα (κατά τους Αιολείς). Την μνημονεύει ο Πλίνιος, που έζησε πολύ πιο ύστερα (23 - 79 μ.Χ.). Αναφέρει «την δε Αγαμήδην και Ιεράν (ΗΙΕΡΑ) κατ’ άλλον τρόπον καταστραφείσας». Ο Στέφανος Βυζάντιος, πολύ αργότερα, γράφει « Ιρά .... έστι και πόλις Λέσβου». Και οι δυό τους αντλούν πληροφορίες από τους προγενέστερους, και έζησαν σε εποχές πολύ μακρυνές από αυτή που πιθανολογείται η ύπαρξη αυτής της πόλεως. Υπάρχει όμως και κάποιος, ίσως σύγχρονος με αυτή, που άφησε ανεκτίμητης αξίας γραπτά μνημεία. Ο ποιητής μας, που έζησε στην καμπή του 7ου προς τον 6ο π.Χ. αιώνα. Ο Αλκαίος στα «Σωζόμενα του» (36,114), αναφέρει το όνομα «Ιρα». Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό ανήκει στην Ιερά, που ήταν ακόμα πόλη της εποχής του. Άλλοι όμως, όπως και ο αείμνηστος Κοντής το αποδίδουν αλλού.

 

    Νάτην λοιπόν η Ιερά, προβάλλει μέσα από το θρύλο, με ελάχιστες μαρτυρίες που σίγουρα δεν βοηθούν πολύ.

   Πού βρισκόταν όμως αυτή; Κ αι εδώ έρχεται το τοπωνύμιο να βάλει τη σφραγίδα του. Η μεγάλη περιοχή της Γέρας πρόσφερε αρκετές προϋποθέσεις. Το όνομα (γερα-ιερα), και τα άφθονα ερείπια. Τοποθετείται κάπως αυθαίρετα στην παραλιακή περιοχή ανάμεσα στο Πέραμα και στην Ευρειακή. Σαν κέντρο του οικισμού θεωρείται το τμήμα που φέρει το όνομα Χαλατσές (χαλάσματα), το οποίο είναι πιο υπερυψωμένο από τη γύρω περιοχή. Εδώ, η πυκνότητα των ερειπίων είναι μεγάλη. Το σκάψιμο αποκαλύπτει θεμέλια σπιτιών, κομμάτια από πιθάρια, όστρακα αγγείων και σφονδύλια από αδράχτια. Μέσα στη θάλασσα βρίσκονται τα θεμέλια των τετράγωνων σπιτιών, ραβδωτές κολώνες, πληθώρα οστράκων από αγγεία και κομμάτια από παληά κεραμίδια.

   Από εδώ πέρασαν αρκετοί ερευνητές. Ο R. ΚΟLDEWEΥ επισημαίνει την ύπαρξη «ανοικτής κώμης» στην περιοχή. Ο CΟΝΖΕ αναφερόμενος στα ερείπια τα αποδίδει στην παληά ΗΙΕRΑ, χωρίς όμως να έχει συγκεκριμένες αποδείξεις γι’ αυτό. Επισημαίνει δε ότι την παληά αυτή εποχή πρέπει να ήταν ένας κόμβος που δεν μπόρεσε όμως να διατηρήσει την ανεξαρτησία της απέναντι στην ισχυρή Μυτιλήνη, στην επικράτεια της οποίας ανήκε.

 

 

 

[ αποσπάσματα από το άρθρο του Μάκη Αξιώτη: «Ιερά» Μύθος και πραγματικότητα, (σ. 144-145), στο περιοδικό. «Μυτιλήνη. Γράμματα-Τέχνες», Μυτιλήνη, τόμος Γ΄, 1988. ]

 

( εδώ το άρθρο δεν είναι πλήρες )   

 

 

 

  

 

 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ

eleftherografos.blogspot.com

[ ανάρτηση 10 Μαρτίου 2024 :

Μάκης Αξιώτης

Ιερά ή Ίρα

(αρχαία πόλις της Λέσβου)

«Ιερά»: Μύθος και πραγματικότητα

άρθρο 1988

περ. «Μυτιλήνη» ]