Αιμίλιος Ριάδης
(1880-1935)
επικήδειο σημείωμα Φεβρουάριος 1936
συντάκτης: Πέτρος Φωτεινός
περ. « Μακεδονικές Ημέρες »
ΜΟΥΣΙΚΗ
ΠΟΙΗΣΗ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ
Ο Αιμίλιος Ριάδης γεννήθηκε μ’ ένα πλούσιο
ταλέντο σε μιά πόλη δίχως παράδοσι και δίχως περιβάλλον. Ούγγρος ήταν ο πατέρας
του, αλλ’ Ούγγρος σαλονικιός, πού’χε πατρίδα τη Σαλονίκη. Βλάχα από τον Όλυμπο,
ήταν η μητέρα του. Κι’ ο Αιμίλιος έγινε μουσικός και ποιητής, γέννημα της
πόλης, που δέχονταν την Ελλάδα από το Αιγαίο, που καθρεφτίζονταν στην Ελλάδα, αλλ’
ήταν ακόμα σύνθετη, και στην έκφρασή της περνούσαν οι καημοί του τούρκικου
μανέ, τα θλιμμένα παράπονα του σέρβικου θρήνου κι’ οι κοπετοί του γοερού
τραγουδιού της Αρβανιτιάς.
Ο Ριάδης, είχε «τρελλό» το αίμα από την
επιμιξία, έντονο ταμπεραμέντο κι’ ασυγκράτητο ερωτισμό. Πέρασεν ανήσυχη την εφηβική
του ηλικία, μόνος, ακαθοδήγητος. Δάσκαλο είχε το Λάλα, μαθητή του Βάγνερ,
μεγάλο μουσικό βέβαια, αλλ’ ιδιότροπον άνθρωπο, από τον οποίο δεν φαίνεται να
έμαθε και πολλά πράματα. ’Έπειτα έφυγε για το Μόναχο, όπου έμεινε τρία χρόνια, χρόνια
τυπικής σπουδής, ολότελα σβυσμένα από τη μνήμη του.
’Έπειτα πήγε στο
Παρίσι, οπού βρήκε τον κόσμο του, το περιβάλλον του, τους δασκάλους που ελέπτυναν
το γούστο του, όπου εγνώρισε τη μικρή δόξα και τον ενθαρρυντικό έπαινο, όπου
έγινε παριζιάνος, χωρίς ποτέ να παύση να είναι και σαλονικιός. ‘Όταν γύρισε στην
πατρίδα του, είχε κι’ όλας παρουσιάση ένα έργο αξιόλογο, κι’ είχε μπροστά του
ένα μέλλον.
Δέν κατώρθωσεν όμως να συνέχιση τη δουλειά
του με τον ίδιο ρυθμό. Δούλευεν απάνω στην πιό τραγική αμφιβολία. Δεν έμενεν
ικανοποιημένος με τίποτε. ’Ήθελε να δημιουργήση κάτι καινούργιο, κάτι που ακόμα
δεν ελέχθηκεν. Αγαπούσε το λαό και τα λαϊκά μοτίβα, έφτανε ως την εκζήτηση. Δεν
έδινε καμμιά σημασία στο φούσκωμα καί το ρόχθο των φράσεων. Ζητούσε μιά φράσι
που να λάμπη από ηλιακές αχτίνες. Ήταν αντιρρομαντικός, και προσπαθούσε να
εκφράζεται με πυκνότητα, δίχως κραυγές, με το πάθος συγκρατημένο, έτσι που να
διαποτίζη τη φράση γεμάτη ουσία, βαρειά από αίσθημα, που να ξεφεύγη και
ξεχειλάη, δίχως τα μέσα του ρητορισμού.
‘Ό,τι έγραψεν ο Ριάδης, δέ μοιάζει με τίποτε
άλλο. Είναι δικό του. ’Έχει την προσωπική σφραγίδα του. Και είναι το
καταστάλαγμα, είναι η πεμπτουσία των μεγάλων συγκινήσεων που καθυπέταξε.
Αλλ’ ειδικά το ποιητικό του έργο, όσο κι’ αν
καταπλήσσει, όσο κι’ αν θαμπώνει, μ’ όλη την έκτακτη πρωτοτυπία του, δίνει την εντύπωσι
του μή τελειωμένου. Σα να μην έχη πάρει τη φόρμα του την τελειωτική. Τα
τραγούδια του σταματούν απροσδόκητα σαν νάχουν ανάγκη από λίγο ξαναδούλεμα. Όλη
την αξία την κρατούν ως τόσο. Αλλά το ποιητικό έργο του Ριάδη, που έρχεται σαν επεξήγηση
της μουσικής του εργασίας, φαίνεται μάλλον μιά ντιλεττάντικη προσπάθεια. Ίσως
γιατί λείπουν και μερικές κοινοτοπίες, που κάνουν ένα ποίημα να γίνη κτήμα των
πολλών.
Ο Ριάδης πέθανε πρόωρα. Πέθανεν όταν έμπαινε
στη δεύτερη φάσι της δημιουργίας του, όταν είχεν αρχίση να κατευνάζεται, να μή
παρασύρεται από την παρόρμησι της εμπνεύσεως, και να τα βλέπη όλα με καινούργιο
και παρθενικό μάτι. Η εφηβική του ηλικία,
βάσταξεν ως τα πενήντα. Ακόμα δεν είχεν «ωριμάσει» ο Ριάδης. Και μόλις έφθασαν
τα πένθη να τον τυλίξουν, μόλις ήρθαν αι αγωνίες, από την τραγική αντίληψι του
κόσμου, μόλις φάνηκε να πλουταίνη το ταλέντο του απάνω στα διδάγματα της πείρας
και της σοφίας και ν’ ανοίγουν ορίζοντες, μόλις έγινε δυστυχισμένος και απλός,
και σπαρταρούσαν μέσα του οι νέοι οραματισμοί, ήρθε και η ασθένεια. Ο Ριάδης είχεν
όλες τις δυνατότητες να γίνη μεγάλος.
ΠΕΤΡΟΣ ΦΩΤΕΙΝΟΣ
[ το επικήδειο
σημείωμα του Πέτρου Φωτεινού για τον μουσικό και ποιητή Αιμίλιο Ριάδη
δημοσιεύθηκε στο περ. «Μακεδονικές Ημέρες», Θεσσαλονίκη, δντής: Στέλιος
Ξεφλούδας, Έτος Δ, αριθμ. 1, Φεβρουάριος 1936, σ. 34-35.
Το πρωτότυπο σε πολυτονικό. ]
Υπερσύνδεση:
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 12 Ιανουαρίου 2025 :
Αιμίλιος Ριάδης
(1880-1935)
επικήδειο
σημείωμα Φεβρουάριος 1936
συντάκτης:
Πέτρος Φωτεινός
περ.
« Μακεδονικές
Ημέρες »
ΜΟΥΣΙΚΗ
ΠΟΙΗΣΗ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου