Herbert Gans
“How
popular culture is influenced
by
story-tellers and sellers”
Nashua
Telegraph 1978
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
( ο τίτλος του άρθρου)
/ - 1.
Every society
has its story-tellers.
Today the
story-tellers write movie or television scripts and novels, create commercial
art, and compose popular ballads and “rock”, and their product is called
popular culture.
Together with
the story-tellers, the businessmen and women for whom they work, they are the
makers of popular culture.
Most story-tellers
are largely anonymous.
/ - 2.
To
προφίλ των story-tellers
/ - 3.
Popular
culture is a group effort
(δεν είναι ατομική προσπάθεια)
“gate-keepers”: ο όρος έχει αποδοθεί στα
ελληνικά ως «πυλωροί».
/ - 4.
How
popular culture affects society:
2 αντιτιθέμενες θεωρίες:
/ - α. Η «παθητική»
θεωρία:
Οι κατασκευαστές
(παραγωγοί) της μαζικής κουλτούρας (δημοφιλούς κουλτούρας) είναι παθητικοί φορείς που δίνουν στο κοινό
αυτό που εκείνο θέλει.
/ - β. Η «ενεργή»
θεωρία:
Οι παραγωγοί της μαζικής
κουλτούρας είναι ενεργοί διαμορφωτές του γούστου (των αισθητικών προτιμήσεων) του
κοινού.
Η «παθητική» θεωρία της λαϊκής κουλτούρας
[the
“passive” theory of popular culture]
Η «παθητική» θεωρία υποστηρίζει ότι οι δημιουργοί
(παραγωγοί) της λαϊκής κουλτούρας το μόνο που κάνουν είναι να εκφράζουν αυτό
που ήδη υπάρχει στο μυαλό των ανθρώπων, έτσι ώστε η λαϊκή κουλτούρα να είναι ένας
καθρέφτης που αντανακλά την κοινωνία και τους ανθρώπους της. Όχι μόνον τα θέλω τους,
αλλά επίσης και τους κρυφούς φόβους και τις κρυφές επιθυμίες τους – για
παράδειγμα, να είναι ηρωϊκοί, ή βιονικοί υπεράνθρωποι.
Αλλά το κοινό που αποτελείται από δεκάδες
εκατομμυρίων είναι τόσο ποικίλο σε σχέση με την ηλικία, το εισόδημα, το μορφωτικό
επίπεδο, και ως εκ τούτου τόσο ποικίλο (διαφοροποιημένο) στα θέλω του και στις επιθυμίες
του, ώστε η λαϊκή κουλτούρα να μην μπορεί επομένως να είναι ένα καθρέφτης για
τον κάθε ένα.
Ούτε καν προσπαθεί κάτι τέτοιο. Όντας ένα
εμπορικό προϊόν, η λαϊκή κουλτούρα στοχεύει σε συγκεκριμένα ακροατήρια. Πολλά
τηλεοπτικά προγράμματα γίνονται για θεατές της μέσης τάξης ηλικίας από 18 έως
49 ετών, ειδικά για γυναίκες, των οποίων προγραμμάτων οι σπόνσορες θέλουν να
προσεγγίσουν. Οι ταινίες κατά γενικό κανόνα στοχεύουν σε κοινό ηλικίας από 13
έως 29 ετών, εφόσον το κοινό μέσης ηλικίας δεν παρακολουθεί πλέον τόσο πολύ
κινηματογράφο.
Αλλά για να μπούμε πιο πολύ στην ουσία του
θέματος το κοινό μπορεί να μην έχει ισχυρά θέλω ή φόβους για τους οποίους να
χρειάζεται καθρέφτη. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη λαϊκή κουλτούρα κυρίως για να
διασκεδάσουν και να ξεφύγουν, και δεν την παίρνουν πολύ στα σοβαρά.
Η «ενεργή» θεωρία της λαϊκής κουλτούρας
[the
“active” theory of popular culture]
Μία εκδοχή της «ενεργής» θεωρίας υποστηρίζει
ότι οι δημιουργοί της λαϊκής κουλτούρας είναι επίσης διαμορφωτές του γούστου
του κοινού. Αυτοί δημιουργούν το γούστο μας και τις αξίες μας. Αναμφίβολα,
βοηθούν μεν να διαμορφωθεί κάποιο γούστο (αισθητικές προτιμήσεις), για
παράδειγμα η μίνι φούστα έγινε δημοφιλής (διαδόθηκε) αφότου οι γυναίκες
ηθοποιοί τις φόρεσαν πρώτα στις ταινίες και στα τηλεοπτικά προγράμματα.
Αλλά οι αξίες όμως υπάρχουν ανεξάρτητα και
πριν αυτές εμφανιστούν στα μέσα μαζικής επικοινωνίας. (Για παράδειγμα, πολλοί Αμερικανοί
είχαν γίνει πιο φιλελεύθεροι στις σεξουαλικές τους προτιμήσεις (attitudes) πολύ πριν τα μέσα μαζικής
επικοινωνίας γίνουν πιο επιτρεπτικά ως προς τη σεξουαλικότητα).
Οι παραγωγοί της λαϊκής κουλτούρας μπορεί να
προτείνουν νέα γούστα ή ιδέες, αλλά το κοινό προδιατίθεται ευνοϊκά μόνο για ένα
στενό κύκλο τραγουδιών από τις εκατοντάδες που ηχογραφούνται κάθε χρόνο. Επίσης,
πολλά νέα τηλεοπτικά προγράμματα σταματούν πριν τελειώσει η σαιζόν.
Επομένως, οι παραγωγοί της λαϊκής κουλτούρας
δεν προσπαθούν να δημιουργήσουν ή να αλλάξουν τις αισθητικές προτιμήσεις (tastes). Αντιθέτως, απευθύνονται σε ήδη
υπάρχοντα διαμορφωμένα γούστα (tastes).
Συνήθως, απλά το μόνο που κάνουν να προσθέτουν νέες πινελιές σε παλαιές φόρμες,
σε στάνταρ πλοκές ιστοριών, και γνωστούς ήρωες και κακοποιούς, κάποιοι από τους
οποίους ήταν ήδη δημοφιλείς από την εποχή της folk κουλτούρας.
Πράγματι, οι story-tellers και οι story-sellers προχωρούν με εικασίες, επειδή ενώ
γνωρίζουν τί άρεσε στο κοινό προγενέστερα, δεν μπορούν να προβλέψουν τί θα
αρέσει στο κοινό στο αμέσως επόμενο μέλλον. Καλύτερα θα μπορούσε να τους περιγράψει
κανείς ως νευρικούς μαντευτές (nervous
guessers)
παρά ως ισχυρούς χειραγωγούς του γούστου του κοινού.
Μία άλλη «ενεργή» θεωρία υποστηρίζει ότι οι
δημιουργοί της λαϊκής κουλτούρας θα κάνουν τα πάντα για να αποκομίσουν κέρδη.
Αυτοί επομένως απευθύνονται στα πιο βασικά κίνητρα του κοινού – ή αυτό που
ονομάζεται ως «the
12-year-old mentality” [νοημοσύνη του δωδεκάχρονου] στην
τηλεόραση. Το αποτέλεσμα είναι μία λαϊκή κουλτούρα ρηχή ή συναισθηματικά
επιβλαβής για τους ανθρώπους.
Δημοφιλείς τηλεοπτικές σειρές (αναφέρει μεταξύ
άλλων το “Charlie’s Angels”) μπορεί να φαίνονται επιφανειακές
σε ιδιαίτερα υψηλά μορφωμένους που θεωρούν πως ο,τιδήποτε άλλο πέρα από τον Σαίξπηρ,
τον Μπαχ και τον Ρέμπραντ είναι σκουπίδια. Αλλά η λαϊκή κουλτούρα δεν γίνεται
για τους ειδήμονες. Οι άνθρωποι που την χρησιμοποιούν για φυγή (diversion) δεν την βρίσουν απαραιτήτως ρηχή.
Η κατηγορία ότι η λαϊκή κουλτούρα βλάπτει τους
ανθρώπους υπάρχει ήδη εδώ και πολλά χρόνια. [ … ]
Βέβαια, από καιρό σε καιρό, άτομα εκτελούν
βίαιες πράξεις που έχουν αντιγράψει από την οθόνη, αλλά αυτά είναι λίγα σχετικά
με το σύνολο.
Μία άλλη «ενεργή» θεωρία προτείνει ότι η
λαϊκή κουλτούρα κάνοντας μας να ξεφεύγουμε (diverting), επίσης μας κάνει να εκτρεπόμαστε
(απομακρυνόμαστε) από την αναγνώριση των οικονομικών και πολιτικών προβλημάτων –
και από το κάνουμε κάτι για αυτά. Ομολογουμένως
οι περισσότεροι παραγωγοί της λαϊκής κουλτούρας σπανίως απευθύνονται στα
προβλήματα της χώρας. Οι δημιουργοί της λαϊκής κουλτούρας γνωρίζουν ότι εάν
θίξουν αντικρουόμενα οικονομικά και πολιτικά θέματα αυτό θα αναστατώσει
κάποιους ανθρώπους από το άκρως ποικίλο και διαφοροποιημένο κοινό και θα φοβίσει
τους διαφημιστές.
Η δική μου θεωρία είναι ότι οι δημιουργοί της
λαϊκής κουλτούρας μας εκτρέπουν [divert us] (μας κάνουν να ξεφεύγουμε) επειδή
εμείς θέλουμε να ξεφύγουμε, τόσο από τα δικά μας προβλήματα όσο και από τα
προβλήματα της χώρας, και αυτοί επομένως ανταποκρίνονται στα θέλω μας – και στο
γούστο μας – πράγμα που τους επιτρέπει να παραμένουν στη δουλειά τους [to stay in business].
Στη βάση της όμως η λαϊκή κουλτούρα
προμηθεύει το γέλιο, τους θρύλους και το δράμα που βοηθούν να γίνει η ζωή λίγο
πιο ευχάριστη.
[ O Herbert Gans είναι καθηγητής κοινωνιολογίας στο Columbia University.
Το συγκεκριμένο άρθρο του γράφθηκε
ειδικά για την εφημερίδα σε μία σειρά από 15 άρθρα ειδικών για την popular culture. ]
[ εδώ το άρθρο δεν
είναι πλήρες ]
Nashua Telegraph,
Wednesday, January 25, 1978, p. 25.
( o τίτλος της εφημερίδας )
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 14 Μαρτίου 2025 :
Herbert Gans
“How popular culture is
influenced
by story-tellers and sellers”
Nashua Telegraph
1978
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου