ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ: "Το φίλημα" άρθρο 1916 Λεωνίδας Ζώης δημοσίευση περιοδικό "Αι Μούσαι" (Εν Ζακύνθω) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου 2023

"Το φίλημα" άρθρο 1916 Λεωνίδας Ζώης δημοσίευση περιοδικό "Αι Μούσαι" (Εν Ζακύνθω) ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

« Το φίλημα »

άρθρο

δημοσίευση 1916

περ. «Αι Μούσαι»

Το Φίλημα

Εις την Ιταλικήν «Νέαν Φιλολογίαν» ο Ερνέστος Μαντσίνης εδημοσίευσε χαριεστάτην μελέτην περί της αρχής και της ιστορίας του φιλήματος.

Ο Μαντσίνης ανάγει την αρχήν του φιλήματος εις τους χρόνους της Αφροδίτης, οπότε η θεά ωδήγησε τον νεαρόν Ασκάνιον επί των βουνών των Κυθήρων, τον εξήπλωσεν επί κλίνης ρόδων και δια να μη ταράξη τον ύπνον του αγαπημένου της ήρχισεν ασπαζομένη τα άνθη και εκείνα εκλείοντο ως ζητούντα ν’ αποδώσωσι το φίλημα των θείων χειλέων. Και εκεί πρώτην φοράν ηκούσθη των φιλημάτων ο γλυκύς θόρυβος και εκεί τα πτηνά με τα κελαδήματά των συνώδευσαν την αρμονίαν του έρωτος της θεάς.

Σήμερον, κατά τον Μαντσίνην πάντοτε, το φίλημα είναι πράξις εκδηλούσα χίλια συναισθήματα, μεταπίπτοντα δε από της μεγαλυτέρας συμπαθείας εις τον βαθύτερον σεβασμόν:

Δια τούτο και οι αρχαίοι Ρωμαίοι είχον τρεις λέξεις δια το φίλημα αναλόγως προς τας τρεις αυτού κατηγορίας: Το «όσκουλουμ», το φίλημα τουτέστιν επί των παρειών εις δείγμα φιλίας με κεκλεισμένα τα χείλη όπως και η λέξις σημαίνει. Το «μπάζιουμ», το φίλημα δηλαδή επί των χειλέων και του οποίου η ετυμολογία δεικνύει το άνοιγμα των χειλέων. Και τέλος το «σουάριουμ» το μεταξύ των χειλέων διδόμενον φίλημα, ούτινος η τρυφερά εκδήλωσις δεν υπάρχει ανάγκη να εξαρθή.

Και πώς και πού δίδεται το φίλημα;

Όταν επί του μετώπου, είναι πατρικόν, άνευ υστεροβουλίας απευθυνόμενον εις την ψυχήν και εις το πνεύμα, είναι ούτως ειπείν το φίλημα της επιστήμης καθιερωθέν δια τους λαμβάνοντας τα επιστημονικά των πτυχία ή τους εισερχομένους εις έν οιονδήποτε στάδιον.

Επί των απαλών και λείων παρειών το ηχηρόν φίλημα είναι μάλον φίλημα μητρός και τροφού.

Επί των οφθαλμών το τρυφερόν και λεπτόν φίλημα φαίνεται, κατά τον Πλίνιον, ως ν’ αναζητή την ψυχήν, ής οι οφθαλμοί είναι το κάτοπτρον.

Επί του στόματος;… Ο Μοντεγκάτζα λέγει, ότι τα χείλη, είναι η εστία μυριάδων νεύρων αισθητοτάτων, άτινα δίδουσι και εντυπώσεις εχούσας την αρχήν των από των αισθήσεων, της καρδίας και του εγκεφάλου.

Ο Χριστιανισμός προσέδωκεν έννοιαν ποικίλην εις τα διάφορα φιλήματα και περιέβαλε ταύτα δια θρησκευτικού όντως μυστικισμού, πλην των άλλων δε γνωστών φιλημάτων καθιέρωσε το επί του στήθους και των ώμων.

Οι πρώτοι Χριστιανοί ησπάζοντο αλλήλους εις τα χείλη και το φίλημά των εκείνο ήτο σύμβολον της αδελφότητος. Ήτο επίσης και ενθυμητικόν ευγνωμοσύνης. Αλλά το φίλημα αυτό το οποίον ηδύνατο να παύση συμβολίζον την αδελφότητα, περιωρίσθη μεταξύ προσώπων του αυτού φύλου. Το φίλημα τούτο έδωκεν αφορμή εις συζητήσεις θεολογικάς μεγάλας, αίτινες δεν στερούνται και ευθυμίας, μέχρι της εποχής τέλος, καθ’ ήν κατά το 1198 το φίλημα εδίδετο μεταξύ των λειτουργών της θρησκείας παρεχομένων εις τους λαϊκούς προς ασπασμόν σταυρών και ιερών κειμηλίων.

Οι διάφοροι λαοί εν τούτοις ησθάνοντο ιδιαιτέραν όλως ευχαρίστησιν εις εκδήλωσιν δια φιλημάτων παντός αισθήματος. Εις ένδειξιν φιλίας προς τους ξενιζομένους τους έδιδον φιλήματα επί του στόματος, του πώγωνος, της κόμης ή των οφθαλμών.

Ο Τιβέριος ηναγκάσθη να εκδώση διάταγμα απαγορευτικόν του εθίμου τούτου. Εις την Γαλλίαν, εις την Γερμανίαν και εις την Αγγλίαν επί μακράν σειράν ετών τας γυναίκας τας εχαιρέτων δίδοντες φίλημα επί του στόματός των και ο Μοντέγν παρατηρεί επί τούτου τα εξής: «Είναι έθιμον δυσάρεστον και υβριστικόν προς την γυναίκα να δίδη τα χείλη της εις οιονδήποτε έχοντα 3 υπηρέτας εν τη ακολουθία του». Αφηγούνται ότι είς καρδινάλιος, διερχόμενος δια Σαβοϊας ηθέλησε να φιλήση την δούκισσαν και, ενώ εκείνη έντρομος απεμακρύνετο, αυτός την ήρπασε και την εφίλησε λέγων, ότι και άλλας εφίλησε πολλάς.

Είναι ποικίλη η έννοια η αποδιδομένη εις τα φιλήματα.

Εκ της ελληνικής δε ιστορίας γνωρίζομεν, ότι κάποιος εφίλησε εν τη οδώ την κόρην του Πεισιστράτου. Η σύζυγος τούτου εζήτησε να καταδικασθή εις θάνατον ο υβριστής αλλ’ ο Πεισίστρατος απήντησεν:

– «Εάν φονεύσω τους αγαπώντας την θυγατέρα μου, τί πρέπει να κάμω εκείνους που την μισούν;»

Άλλοι δολοφονούντες ησπάζοντο και οι δολοφόνοι ενός Ρωμαίου ευπατρίδου εφόνευσαν αυτόν, ενώ τον ησπάζοντο και ο Ιούδας δε με το τρομερόν φίλημα προέδωκε τον Χριστόν.

Εις την Αγγλίαν το φίλημα εθεωρείτο προ ολίγων ετών και θεωρείται εν πολλοίς και τώρα υπόσχεσις γάμου, δεν ελησμονήθη δε ακόμη η περίφημος εκείνη δίκη ενός των διαπρεπεστέρων αξιωματικών του αγγλικού στρατού καταδικασθέντος να πληρώση μέγα χρηματικόν ποσόν και να παραιτηθή των τάξεων του στρατού, επειδή εφίλησεν εντός σιδηροδρόμου μίαν σεμνήν μίς αποδεχθείσαν ίσως ευαρέστως το φίλημα του σπαθοφόρου.

Εις τας μεσημβρινάς όμως επαρχίας της Ιταλίας, όπως και εν Ανατολή, εις όσα μέρη σώζονται αγνά τα πάτρια έθιμα, μία κόρη δεχθείσα το έν φίλημα δυσκόλως δύναται ν’ εύρη σύζυγον μεθ’ όλας τας επιστημονικάς αναλύσεις του Μοντεγκάτσα περί φιλημάτων.

Ο Μοντεγκάτσα λέγει ότι το φίλημα διδόμενον και μή αντοποδοθέν ομοιάζει προς συνάλλαγμα μή γενόμενον δεκτόν. Δοθέν και ανταποδιδόμενον το φίλημα είναι συμβόλαιον μεταξύ δύο όντων και τεχνικώς δύναται το πρώτον να αποκληθή μονόλογος και το δεύτερον διωδία.