Β.Χ.Α. "Εισαγωγικά σχόλια στην ποίηση του Γιώργου Καραντώνη" Κριτικό σημείωμα

 

Β.Χ.Α.

"Εισαγωγικά σχόλια στην ποίηση

του Γιώργου Καραντώνη"

Κριτικό σημείωμα

 

Μέρος Α

Υφολογικές σημειώσεις

 

Η προσωπική του ποιητική γλώσσα:

   Ο Γιώργος Καραντώνης από τη χρονιά που κατέθεσε την πρώτη ποιητική του συλλογή (1974) έχει έναν ιδιαίτερο, προσωπικό τρόπο γραφής, αρκετές φορές ηθελημένα συγκινησιακά συγκρατημένο ή και ενσυνείδητα αυτολογοκριμένο, που ενδέχεται να μην ακολουθεί τα παραδοσιακά ή αναγνωρίσιμα μοτίβα της ποίησης, κάνοντάς τον πιο δύσκολο να αναλυθεί υφολογικά με τους κλασικούς όρους.

   Η ιδιαιτερότητα της γλώσσας του μπορεί να είναι τέτοια που να μη διακρίνεται εύκολα σε συγκεκριμένα υφολογικά στοιχεία, τα οποία συνήθως συνδέονται με παραδοσιακά ποιητικά στυλ ή αναγνωρίσιμες τεχνικές.

 

/ - Ασαφή ή πολυσημικά στοιχεία:

   Πολλοί ποιητές, και ιδιαίτερα ο Καραντώνης, χρησιμοποιούν τεχνικές που δημιουργούν μία πολυσημία στην ποίηση τους, όπου τα υφολογικά χαρακτηριστικά είναι πιο αφηρημένα και δεν αφορούν μόνο τη μορφή αλλά και το περιεχόμενο, το οποίο μπορεί να είναι δύσκολο να αποδοθεί αυστηρά με έναν υφολογικό προσδιορισμό.

 

/ - Ο συνδυασμός διαφορετικών επιρροών:

   Η ποίηση του Καραντώνη έχει επιρροές από διάφορους ποιητές και ρεύματα, (άκρως ενδεικτικά από  τους σουρρεαλιστές, από Γάλλους ποιητές εκτός των σουρρεαλιστών, από πειραματική γραφή, όπως λεττρισμό και οπτική ποίηση), κάτι που μπορεί να καθιστά τη διάκριση υφολογικών στοιχείων πιο περίπλοκη. Η αφομοίωση διαφορετικών επιρροών κάνει τον ποιητικό του λόγο να έχει πολυδιάστατο χαρακτήρα και να αδυνατεί να περιοριστεί σε καθορισμένα υφολογικά χαρακτηριστικά.

 

/ - Αβεβαιότητα του υφολογικού προσδιορισμού:

   Αν μιλάμε για το γεγονός ότι τα υφολογικά στοιχεία είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν σε ορισμένα κείμενα, ίσως ο λόγος να είναι ότι η ποίηση του Καραντώνη συχνά αντιστρατεύεται τις συμβατικές κατηγορίες που συνήθως χρησιμοποιούνται στην υφολογική ανάλυση. Η γλώσσα του είναι ίσως πιο ρευστή και εκφραστικά ελεύθερη, κάτι που καθιστά δύσκολη την «παραδοσιακή» υφολογική ανάλυση.

 

/ - Ερμηνευτική πολυπλοκότητα:

  Μπορεί επίσης να προκύπτει το ζήτημα της ερμηνείας. Η ποίηση του Καραντώνη είναι συχνά γεμάτη μεταφορές και υπονοούμενα, κάτι που απαιτεί βάθος και προσοχή στην ερμηνεία, αντί να μπορεί να αναλυθεί μόνο επιφανειακά ή με ακαδημαϊκά εργαλεία που επικεντρώνονται στο ύφος και την τεχνική.

 

/ - Βασικά μοτίβα: το καλοκαίρι.

   Το καλοκαίρι ως βασικό μοτίβο στην ποίηση του Γιώργου Καραντώνη, ανοίγει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση. Το καλοκαίρι, ως θεματική, συνήθως έχει ισχυρές συνδηλώσεις — θετικά ή αρνητικά — ανάλογα με το πώς το χρησιμοποιεί ο ποιητής.

 

/ - 1. Ατμόσφαιρα και εικόνες της φύσης

   Το καλοκαίρι στον Καραντώνη συχνά διαπνέεται από τη ζεστασιά της φύσης, τη λαμπρότητα του ήλιου και την έντονη αίσθηση της παρουσίας της φύσης. Αυτές οι εικόνες δημιουργούν έναν κόσμο γεμάτο φως, ζωντάνια, αλλά και μια σχετική υπερβολή στην απεικόνιση των αισθήσεων, με έντονες χρωματικές αναπαραστάσεις (χρυσό, κόκκινο, μπλε) και μεταφορικές χρήσεις του φωτός και της ζέστης.

    Η γλώσσα εδώ μπορεί να είναι ζωντανή, σχεδόν «πλαστική», και να περιγράφει τη φύση ως έναν χώρο γεμάτο ζωή, όπως π.χ. εικόνες με φως που «κυλά» ή «καίει» ή τον ήλιο που φαίνεται να «κατεβαίνει» στον κόσμο.

 

/ - 2. Αίσθηση της απώλειας και της φθοράς

    Αντίθετα με την ιδέα του καλοκαιριού ως «εύθυμου» και «χαρούμενου» χρόνου, το καλοκαίρι στην ποίηση του Καραντώνη συχνά συνοδεύεται και από συναισθήματα προσωρινότητας ή ακόμα και μελαγχολίας. Είναι σαν να υπογραμμίζεται η ιδέα ότι ό,τι είναι ζωντανό, έντονο και φανταχτερό στο καλοκαίρι είναι και παροδικό. Η θέρμη του καλοκαιριού μπορεί να έχει και την έννοια της φθοράς και της εξάντλησης, όπως στον κύκλο της φύσης.

   Αυτό το μοτίβο του καλοκαιριού που φθίνει ή «καίγεται» μπορεί να εκφράζεται με υφολογικά χαρακτηριστικά όπως η αντίθεση, η υπερβολή ή ακόμη και η χρήση μακροσκελών φράσεων που αντανακλούν την αίσθηση του χρόνου να περνάει γρήγορα.

 

/ - 3. Υφολογική ποικιλία

    Ο Γιώργος Καραντώνης διαθέτει την ικανότητα να προσαρμόζει το ύφος του ανάλογα με το θέμα, εκτεινόμενος από κοινωνικά θέματα, από προσωπικά βιώματα, έως ακραία θεματικά μοτίβα, σε κάποιες περιπτώσεις ρηξικέλευθα, άλλοτε υπό την κάλυψη του χιούμορ ή του «παιγνίου» και άλλοτε υπό την σοβαρή αντιπαράθεση. Για παράδειγμα, στα ποιήματά του μπορεί να συνδυάζει απλές και καθημερινές εικόνες με έντονα ποιητικά και σχεδόν λυρικά στοιχεία.

   Η χρήση της καθημερινής γλώσσας, συχνά χωρίς υπερβολική λεξιλαγνική επεξεργασία, συνδυάζεται με την πιο «υπερρεαλιστική» ποιητική φαντασία, γίνεται μέσο για να αναδειχθούν συναισθηματικές και ψυχολογικές καταστάσεις.

    Αυτό το υφολογικό πέρασμα από το καθημερινό στο ποιητικό, από το ρεαλιστικό στο φαντασιακό, είναι χαρακτηριστικό της ποιητικής του προσέγγισης.

 

/ - 4. Η σύνδεση με το προσωπικό και το συλλογικό

   Το καλοκαίρι για τον Καραντώνη, όπως και για άλλους ποιητές, μπορεί να λειτουργήσει ως καθρέπτης προσωπικών εμπειριών ή ως σημείο αναφοράς σε συλλογικά βιώματα. Συχνά, το καλοκαίρι μπορεί να επανέρχεται ως μια εσωτερική κατάσταση, σε σχέση με τις αναμνήσεις, τη ζωή και το θάνατο. Σ’ αυτό το σημείο, η γλώσσα μπορεί να χρησιμοποιεί τον "χρόνο" του καλοκαιριού για να τονίσει την εφήμερη φύση του ανθρώπινου βίου, τη μετάβαση από τη νιότη στην ωριμότητα, ή την αίσθηση του τέλους ενός κύκλου.

 

/ - 5. Μυθικά και υπερβατικά στοιχεία

    Ο Καραντώνης, όπως και άλλοι σύγχρονοι ποιητές, συχνά ανατρέπει την καθιερωμένη έννοια του καλοκαιριού. Δεν το περιορίζει μόνο στη φυσική του υπόσταση, αλλά το συνδέει και με μυθικές εικόνες ή υπερβατικές καταστάσεις. Η φύση του καλοκαιριού μπορεί να είναι μυθική, με στοιχεία από αρχαία ελληνική μυθολογία ή άλλες πολιτισμικές παραδόσεις, γεγονός που προσδίδει στην ποίησή του μια επιπλέον διάσταση.

   Στην περίπτωση του Καραντώνη, μπορούμε να πούμε ότι τα υφολογικά στοιχεία σχετίζονται με τη σύνθεση του ποιητικού του κόσμου, στον οποίο το καλοκαίρι μπορεί να συνυπάρχει με την εσωτερική αναζήτηση και την εξερεύνηση του πνευματικού κόσμου, καθώς και με την προσπάθεια να εκφραστούν εσωτερικές συγκρούσεις ή συναισθηματικές αντιφάσεις.

   Αυτά τα μοτίβα και οι υφολογικές τάσεις μπορεί να είναι δυσδιάκριτα ή να μην επιτρέπουν μία εύκολη «σχολική» υφολογική ανάλυση, καθώς η ποίηση του Καραντώνη είναι συχνά πιο ελεύθερη και πιο σύνθετη από τις παραδοσιακές ποιητικές φόρμες. Ωστόσο, το καλοκαίρι ως θεματική στην ποίησή του λειτουργεί πολλές φορές ως το πεδίο στο οποίο διαγράφονται ακριβώς αυτές οι αντιφάσεις — μεταξύ της γήινης ύπαρξης και του υπερβατικού, της ζωής και του θανάτου.

 

   Η προκλητικότητα των θεμάτων

   Η προκλητικότητα των θεμάτων στην ποίηση του Γιώργου Καραντώνη είναι ένα στοιχείο που προσδίδει βάθος και ένταση στο έργο του. Ο ποιητής αναδεικνύει θέματα που πολλές φορές αγγίζουν τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης και την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων, προκαλώντας τόσο τον αναγνώστη όσο και τον ίδιο τον κόσμο της ποίησης. Αυτή η πρόκληση προκύπτει από τη συνδυασμένη χρήση του καλλιτεχνικού λόγου, της αφαίρεσης και της «κρυμμένης» έντασης.

 

/ - 1. Η αντιπαράθεση της ζωής και του θανάτου

   Ένα από τα πιο συχνά προκλητικά θέματα στην ποίηση του Καραντώνη είναι η σύγκρουση ή η αλληλεπίδραση μεταξύ ζωής και θανάτου. Αυτό το δίπολο δεν περιορίζεται σε μια «ευθεία» αναφορά στον θάνατο, αλλά εκδηλώνεται μέσω των μεταφορών και των αντιφάσεων που δημιουργεί η γλώσσα του ποιητή. Ο θάνατος στην ποίησή του δεν παρουσιάζεται μόνο ως φυσική και βιολογική τελεσιδικία, αλλά και ως μια ψυχική και πνευματική κατάσταση, στην οποία η ζωή και ο θάνατος συγχέονται.

    Η προκλητικότητα έγκειται στο γεγονός ότι ο Καραντώνης δεν φοβάται να εξετάσει το θάνατο με έναν τρόπο που καταστρέφει την «ιερότητα» του θέματος, προσφέροντας μια πολύπλοκη εικόνα για την ανθρώπινη ύπαρξη, γεμάτη αμφισημίες και ανατροπές.

 

/ - 2. Η συναισθηματική ένταση και η «ωμή» αλήθεια

    Ο Καραντώνης συχνά χρησιμοποιεί την ένταση των συναισθημάτων, τόσο με την έννοια της ευφορίας όσο και της απόγνωσης, για να προκαλέσει συνειδητοποίηση στους αναγνώστες. Η χρήση αυτής της συναισθηματικής έντασης δεν περιορίζεται μόνο σε προσωπικές εμπειρίες, αλλά επεκτείνεται σε συλλογικές καταστάσεις — είτε κοινωνικές, είτε πολιτικές, είτε υπαρξιακές.

   Η προκλητικότητα εντοπίζεται επίσης στην ωμότητα με την οποία εκφράζει τις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης φύσης. Ο ποιητής δεν φοβάται να αναδείξει τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης — την αναγκαία ύπαρξη του πόνου και της απώλειας δίπλα στη χαρά και την ευτυχία.

 

/ - 3. Η ανατροπή της αισθητικής και του καλλιτεχνικού «νόμου»

   Η ποίηση του Καραντώνη είναι συχνά προκλητική και με την έννοια της ανατροπής των παραδοσιακών μορφών της ποίησης. Αποφεύγοντας την αυστηρή τήρηση κανόνων και συνταγών, πειραματίζεται με το στυλ και τη δομή, χρησιμοποιώντας είτε ελεύθερο στίχο, είτε μη γραμμική αφήγηση, είτε προκλητικά ασυνήθιστες εικόνες.

    Αυτό το είδος καλλιτεχνικής ανατροπής δεν έρχεται μόνο ως μια μορφή καλλιτεχνικής ελευθερίας, αλλά και ως πρόκληση για τον αναγνώστη να δει την ποίηση διαφορετικά: ως έναν ζωντανό, εξελισσόμενο οργανισμό που δεν ακολουθεί κανόνες αλλά τους αμφισβητεί.

 

/ - 4. Η προσωπική και πολιτική διάσταση

   Ο Καραντώνης έχει επιρροές από τον κοινωνικό και πολιτικό προβληματισμό, κάτι που ενσωματώνει στην ποιητική του. Τα κοινωνικά ζητήματα — όπως η καταπίεση, η μοναξιά ή οι πολιτικές αντιφάσεις — παρουσιάζονται με τρόπο που διαταράσσει την ειρηνική καθημερινότητα του αναγνώστη. Τα ποιήματά του, επομένως, προκλητικά αγγίζουν τόσο την προσωπική αλήθεια του ατόμου όσο και την κοινωνική πραγματικότητα.

    Η σύνδεση των προσωπικών συναισθημάτων με πολιτικά ή συλλογικά ζητήματα είναι ένα άλλο σημαντικό προκλητικό στοιχείο στην ποίηση του. Η έννοια της προσωπικής ελευθερίας, αλλά και η σύγκρουση με την κοινωνία ή το κατεστημένο, αποτελούν συχνά θέματα στα έργα του.

 

/ - 5. Η σύγκρουση της παράδοσης με τη σύγχρονη πραγματικότητα

   Ένα άλλο προκλητικό θέμα στην ποίηση του Καραντώνη είναι η σύγκρουση και η συνύπαρξη της παράδοσης με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Ο ποιητής, αν και επηρεασμένος από την ελληνική παράδοση και την κλασική γραμματεία, δεν διστάζει να ανατρέπει τις παραδοσιακές αξίες ή να αναδείξει την ένταση που προκαλεί αυτή η συνύπαρξη.

    Αυτή η σύγκρουση φέρνει συχνά αντιφάσεις στην ποίησή του, αλλά δημιουργεί και ένα πλαίσιο για τον αναγνώστη να εξετάσει την αμφισημία της σύγχρονης εποχής, όπου οι παραδοσιακές αξίες αμφισβητούνται, αλλά παραμένουν διαχρονικές και αναγκαίες για την κατανόηση του κόσμου.

 

/ - 6. Η αναζήτηση της εσωτερικής αλήθειας

   Η αναζήτηση για εσωτερική αλήθεια και αυτογνωσία είναι ένα κεντρικό θέμα στην ποίηση του Καραντώνη. Ωστόσο, αυτή η αναζήτηση δεν είναι ποτέ εύκολη ή ξεκάθαρη —είναι γεμάτη αντιφάσεις, αμφιβολίες, και στιγμές έντονης υπαρξιακής σύγχυσης. Ο ποιητής δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις, αλλά προκαλεί τον αναγνώστη να αναρωτηθεί για την έννοια της αλήθειας στη ζωή του και τις συνεχείς εσωτερικές του συγκρούσεις.

    Συνολικά, η προκλητικότητα των θεμάτων στην ποίηση του Γιώργου Καραντώνη μπορεί να θεωρηθεί ότι πηγάζει από την αντίθεση και την ανατροπή. Ο ποιητής συνδυάζει προσωπικές ανησυχίες με καθολικά ζητήματα και τοποθετεί τον αναγνώστη σε έναν χώρο αβεβαιότητας και ανατροπής, όπου τα όρια μεταξύ του αληθινού και του φανταστικού, του προσωπικού και του συλλογικού, του ζωντανού και του νεκρού, είναι δυσδιάκριτα. Αυτό το στοιχείο είναι αυτό που καθιστά την ποίησή του ενδιαφέρουσα, καθώς οι αναγνώστες καλούνται να ανακαλύψουν τη δική τους αλήθεια μέσα από το έργο του.

 

 

Η κοσμοθεωρία:

   Η κοσμοθεωρία του Γιώργου Καραντώνη είναι ένα από τα πιο συναρπαστικά και πολυδιάστατα στοιχεία της ποίησής του. Αν και δεν μπορούμε να μιλήσουμε για μια αυστηρά διαμορφωμένη ή «κλειστή» κοσμοθεωρία με την παραδοσιακή έννοια, ο ποιητής διαμορφώνει μια μοναδική αντίληψη για τον κόσμο και τον άνθρωπο μέσα από τα ποιήματά του, η οποία εκφράζεται με έναν εξαιρετικά προσωπικό και ταυτόχρονα καθολικό τρόπο.

   Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της κοσμοθεωρίας:

 

1. Η έννοια της προσωρινότητας και του κύκλου της ζωής

    Ένα από τα κεντρικά στοιχεία της κοσμοθεωρίας του Καραντώνη είναι η αντίληψη του κόσμου ως έναν τόπο γεμάτο εφήμερη ύπαρξη και προσωρινότητα. Ο χρόνος, και συγκεκριμένα η φθορά του, καταλαμβάνει κεντρική θέση στο έργο του. Η ανθρώπινη ζωή, η φύση, η κοινωνία — όλα είναι υποκείμενα σε έναν συνεχόμενο κύκλο γέννησης, ανάπτυξης και φθοράς.

    Η φθορά και η αναπόφευκτη εξάντληση των πραγμάτων θεωρούνται φυσικά, σχεδόν αναγκαία. Στην ποίησή του, το καλοκαίρι συχνά δεν είναι μόνο η εποχή της ζωντάνιας, αλλά και του τέλους: η δύση του ήλιου, η θέρμη που γίνεται απειλητική ή η εικόνα των φυτών που μαραίνονται, αποτελούν παραδείγματα της συνεχούς ανατροπής του ζωντανού από το θάνατο, της σύγκρουσης του παρόντος με το παρελθόν και της συνειδητοποίησης ότι όλα είναι περαστικά.

 

2. Η σύνδεση με το παρελθόν και τις αρχαίες αξίες

    Η κοσμοθεωρία του Καραντώνη είναι βαθιά ριζωμένη στην ελληνική παράδοση και μυθολογία, και ιδιαίτερα στο πνεύμα του αρχαίου κόσμου. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μια απλή ή εξιδανικευμένη αναφορά στο παρελθόν. Ο Καραντώνης επανεξετάζει το αρχαιοελληνικό κληροδότημα με σύγχρονο μάτι, αναδεικνύοντας τη σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν. Το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, οι μυθολογικοί ήρωες, οι θρησκευτικές αντιλήψεις και οι μεγάλες αλήθειες του αρχαίου κόσμου επανέρχονται στο έργο του με τρόπο ανατρεπτικό και πολλές φορές κριτικό. Η κοσμοθεωρία του Καραντώνη, επομένως, δεν απορρίπτει το παρελθόν, αλλά το ενσωματώνει στην σύγχρονη αναζήτηση για νόημα και κατανόηση του κόσμου.

    Η μυθολογία παίζει ρόλο ως εργαλείο για την εξερεύνηση των ανθρώπινων συναισθημάτων, των αντιφάσεων και των υπαρξιακών ερωτημάτων. Ωστόσο, η υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου στην ποίηση του Καραντώνη συχνά παρουσιάζεται με έναν τρόπο που «καταστρέφει» την αρχική, εξιδανικευμένη εικόνα του αρχαίου κόσμου.

 

3. Η σύγκρουση του ατομισμού με το συλλογικό

   Η κοσμοθεωρία του Καραντώνη ενσωματώνει την έννοια της ατομικής μοναξιάς και του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου, αλλά παράλληλα υπάρχει και μια συνεχής αναφορά στην κοινωνία και τις συλλογικές συνθήκες. Η ατομική ύπαρξη και τα προσωπικά πάθη του ανθρώπου βρίσκονται σε αντιπαράθεση με την κοινωνική πραγματικότητα, τη συλλογική ιστορία και τις εξωτερικές δυνάμεις που τον επηρεάζουν.

   Αυτή η διχοτόμηση αντανακλάται στην ποιητική του γλώσσα, η οποία φέρει τα χαρακτηριστικά της προσωπικής εξομολόγησης, αλλά και της κριτικής των κοινωνικών και πολιτικών καταστάσεων. Έτσι, ο κόσμος του Καραντώνη δεν είναι ποτέ αποκομμένος από τις πραγματικές ανθρώπινες συνθήκες. Η ύπαρξη του ανθρώπου είναι πάντα σε αμφιβολία, και οι ψυχολογικές του καταστάσεις καθορίζονται από τις συγκρούσεις με τον κοινωνικό, πολιτικό ή ακόμα και ιστορικό περίγυρο.

 

4. Η αναζήτηση της αλήθειας και η αντιφατική φύση του κόσμου

   Στην ποίηση του Καραντώνη, ο άνθρωπος είναι συνεχώς σε αναζήτηση της αλήθειας, της ουσίας των πραγμάτων. Ωστόσο, η αλήθεια αυτή δεν είναι ποτέ απόλυτη, αλλά αναζητείται συνεχώς μέσα από μια αντιφατική πορεία. Ο κόσμος είναι για τον ποιητή γεμάτος αντιφάσεις, και αυτή η αντίφαση ενυπάρχει στην ανθρώπινη φύση και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων.

   Η αναζήτηση της αλήθειας δεν έχει ευθεία πορεία. Η αντίφαση είναι αναπόσπαστο μέρος αυτής της διαδικασίας. Αυτή η κοσμοθεωρία αποτυπώνει την ιδέα ότι ο κόσμος μας δεν είναι ποτέ απλός, αλλά γεμάτος αντιφάσεις, απογοητεύσεις και ασάφειες. Ακριβώς αυτή η αντιφατικότητα είναι που προσδίδει στην ποίηση του Καραντώνη μια αίσθηση της συνέχειας του ερωτήματος για τον κόσμο, χωρίς εύκολες απαντήσεις.

 

5. Η φύση και η μεταφυσική διάσταση

    Η φύση στον κόσμο του Καραντώνη δεν είναι απλώς μια εξωτερική πραγματικότητα, αλλά έχει μια μεταφυσική διάσταση. Η φύση, και ιδιαίτερα το τοπίο, λειτουργεί ως μια καθρέπτης του ανθρώπινου ψυχισμού και της εσωτερικής κατάστασης του ανθρώπου. Ο ήλιος, το φως, η θάλασσα, τα λουλούδια και τα δέντρα δεν είναι μόνο φυσικά φαινόμενα αλλά αντικατοπτρίζουν τα συναισθήματα και τις ψυχικές καταστάσεις του ανθρώπου.

   Το φυσικό τοπίο, έτσι, ενσωματώνει και την μεταφυσική διάσταση του κόσμου — την αίσθηση ότι το σύμπαν είναι ενδεδυμένο με μυστηριώδη νόημα που δεν μπορεί πάντα να αποκαλυφθεί με λογικούς τρόπους. Η φύση γίνεται το πεδίο όπου οι ανθρώπινες ανησυχίες, οι υπαρξιακές αγωνίες και οι εσωτερικές συγκρούσεις εκδηλώνονται.

 

6. Η συνύπαρξη του υπερβατικού και του καθημερινού

   Στην κοσμοθεωρία του Καραντώνη, το καθημερινό και το υπερβατικό συνυπάρχουν και αλληλοεπικαλύπτονται.

   Η ποίησή του δεν έχει μια αυστηρή διάκριση μεταξύ του υπερβατικού και του υλικού κόσμου. Αντίθετα, τα ιερά και τα κοσμικά συμβαδίζουν και δημιουργούν μια αίσθηση ότι το ανθρώπινο βίωμα είναι πάντα γεμάτο από τα μυστηριώδη και τα άγνωστα.

   Η καθημερινότητα δεν είναι ποτέ απλή, αλλά συνδυάζεται με τα υπερβατικά, με τα μεγάλα ερωτήματα και τα ανεξήγητα φαινόμενα. Η κοσμοθεωρία του Καραντώνη βλέπει τον κόσμο σαν ένα μέρος γεμάτο εκπλήξεις, όπου το θαύμα και το φυσικό συγχωνεύονται.

   Συνολικά, η κοσμοθεωρία του Γιώργου Καραντώνη βασίζεται στην αντίφαση, τη συνύπαρξη του ανθρώπινου και του υπερβατικού, και την ανεξερεύνητη φύση του κόσμου. Είναι μια κοσμοθεωρία που δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις ή βεβαιότητες, αλλά προκαλεί τον αναγνώστη να αναζητήσει τη δική του αλήθεια μέσα από την ποίηση και να αντιμετωπίσει τον κόσμο ως κάτι που είναι τόσο γοητευτικό όσο και ακατανόητο.

 

Η «δειλή» επαναφορά προς την έλξη της παράδοσης

    Η δειλή επαναφορά προς την έλξη της παράδοσης στην ποίηση του Γιώργου Καραντώνη είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και πολύπλοκα χαρακτηριστικά της κοσμοθεωρίας του. Ο ποιητής, αν και εκφράζει μια βαθιά κριτική και ανατρεπτική στάση απέναντι στην κοινωνία και την ιστορία, ταυτόχρονα δεν απορρίπτει πλήρως την παράδοση, αλλά την επαναφέρει με έναν τρόπο που χαρακτηρίζεται από αμφισημία και αναστοχασμό.

    Αυτή η «δειλή» επαναφορά σημαίνει ότι, παρά τη σύγχρονη και συχνά αποστασιοποιημένη στάση του ποιητή απέναντι στις παραδοσιακές αξίες, υπάρχει μια υποδόρια επιθυμία να επανέλθει σε αυτές ή τουλάχιστον να τις αναζητήσει, έστω και με έναν κριτικό και αντιφατικό τρόπο. Αυτό το φαινόμενο δημιουργεί ένα διαρκές παιχνίδι μεταξύ του παλιού και του νέου, του κλασικού και του σύγχρονου, με την παράδοση να παίζει ρόλο ως ένα σημείο αναφοράς για την αυτογνωσία και την κατανόηση του κόσμου, χωρίς όμως να παγιώνεται ή να γίνεται καταναγκαστική.

   Άλλωστε αυτό αναγνωρίζεται και μορφικά, όταν μετά από τις πρώτες ποιητικές συλλογές του, γραμμένες σε ελεύθερο στίχο, έδωσε στην πορεία της εξέλιξής του, και δείγματα μέσα στα ποιήματά του στίχων με ρίμα.

 

1. Η επιθυμία για επιστροφή στις ρίζες, αλλά με αναστοχασμό:

   Η παράδοση στον Καραντώνη δεν είναι απλώς το υλικό της ελληνικής κλασικής κληρονομιάς, αλλά και οι σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές παραδόσεις που αναγεννώνται σε έναν κόσμο γεμάτο αβεβαιότητες. Ο ποιητής δεν επανέρχεται στην παράδοση με έναν ρομαντικό ή εξιδανικευμένο τρόπο, αλλά μάλλον με τη συνείδηση ότι η παράδοση έχει αμφιλεγόμενη και συχνά τραυματική διάσταση για το παρόν.

    Η «δειλή» επαναφορά σημαίνει ότι ο ποιητής επιθυμεί να διατηρήσει μια σύνδεση με το παρελθόν, αλλά αυτή η σύνδεση είναι γεμάτη ερωτήματα και αναστολές. Ο Καραντώνης προσπαθεί να κατανοήσει την ελληνική παράδοση χωρίς να την αποθεώνει, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι δεν είναι δυνατό να επιστρέψει ολοκληρωτικά σε αυτήν χωρίς να επηρεαστεί από την σύγχρονη πραγματικότητα και τις μεταμορφώσεις που έχει υποστεί η κοινωνία του.

 

2. Η κριτική στάση απέναντι στην παράδοση:

    Η ποίηση του Καραντώνη επαναφέρει παραδοσιακά θέματα ή αξίες με έναν κριτικό τρόπο. Η παράδοση στην ποίησή του δεν εμφανίζεται ποτέ αμετάβλητη ή απόλυτη, αλλά πάντα υπό το πρίσμα της σύγχρονης αμφισβήτησης και της αναθεώρησης. Τα ποιήματά του δεν συνθέτουν μια ειδυλλιακή εικόνα του παρελθόντος, αλλά επικεντρώνονται στη σύγκρουση του παρόντος με το παρελθόν, δημιουργώντας μια αίσθηση άγχους και ανατροπής.

    Για παράδειγμα, η αρχαιοελληνική μυθολογία ή οι φιλοσοφικές έννοιες από την αρχαιότητα μπορεί να επανέρχονται στην ποίησή του, αλλά όχι ως ένας απλός αντικατοπτρισμός των ιδεών του παρελθόντος. Αντιθέτως, αυτές οι παραδόσεις ενσωματώνονται σε σύγχρονες προβληματικές — όπως η μοναξιά, η εσωτερική αναζήτηση, η αποτυχία του ατομισμού ή η απογοήτευση από την κοινωνία.

 

3. Η αναζήτηση για τη σύγκλιση του παλαιού με το νέο:

   Η «δειλή επαναφορά» της παράδοσης στα ποιήματα του Καραντώνη συχνά υποδηλώνει την προσπάθεια για μια συμφιλίωση μεταξύ του παραδοσιακού και του μοντέρνου. Ο ποιητής αναγνωρίζει την ανάγκη για ανανέωση, αλλά ταυτόχρονα κατανοεί ότι οι ρίζες της παράδοσης δεν πρέπει να αποκοπούν εντελώς, καθώς αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα αυτογνωσίας και πολιτιστικής συνέχειας. Επομένως, ο Καραντώνης δεν προχωρά σε έναν ολοκληρωτικό εκσυγχρονισμό που παραμερίζει την παράδοση, αλλά σε έναν διάλογο με αυτήν.

    Μπορεί να χρησιμοποιεί στοιχεία της κλασικής ποίησης, όπως την ομοιοκαταληξία ή την ισχυρή εικόνα της φύσης, αλλά τα ενσωματώνει μέσα σε έναν κόσμο που έχει μεταβληθεί ριζικά. Η σύγκριση μεταξύ της παράδοσης και της σύγχρονης εμπειρίας δημιουργεί μια αίσθηση αβεβαιότητας και αντίφασης, που αναγκάζει τον αναγνώστη να αναστοχαστεί για τη θέση του στο χρόνο και για το πώς μπορεί να ζει με τις αξίες του παρελθόντος στον σύγχρονο κόσμο.

 

4. Η σύγκρουση με την παράδοση ως ατομική πράξη:

    Στην ποίηση του Καραντώνη, η επιστροφή στην παράδοση δεν είναι μόνο μια πολιτιστική ή ιστορική διαδικασία, αλλά και μια εσωτερική μάχη του ίδιου του ποιητή. Η «δειλή» επαναφορά της παράδοσης έχει να κάνει με την προσωπική του σχέση με το παρελθόν, η οποία, παρά τη ζωντάνια της, παραμένει γεμάτη ενδοιασμούς και αντιφάσεις.

    Ο Καραντώνης φαίνεται να αναζητά έναν τρόπο να επανασυνδεθεί με τον πολιτιστικό και λογοτεχνικό του κληροδότημα, αλλά δεν το πράττει με έναν τρόπο απόλυτο ή αυτονόητο. Υπάρχει πάντα η συνείδηση του κρίσιμου διακυβεύματος της επιστροφής στην παράδοση: μπορεί να γίνει πρόκληση για την ίδια την ταυτότητα του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος καλείται να συνυπάρξει με το παρελθόν, χωρίς όμως να παρασύρεται από αυτό.

 

5. Η ποιητική «αμφιθυμία»:

    Η ποίηση του Γιώργου Καραντώνη εκφράζει μια συνεχιζόμενη «αμφιθυμία» απέναντι στην παράδοση — την έλξη της, αλλά και την ανάγκη για κριτική στάση απέναντί της. Η διχογνωμία αυτή είναι και αυτή ένα από τα χαρακτηριστικά της «δειλής» επαναφοράς, καθώς ποτέ δεν τίθεται η παράδοση ως κάτι σταθερό ή αμετάβλητο, αλλά πάντα ως κάτι που απαιτεί από τον αναγνώστη να αναρωτηθεί για τη σημασία της στο σύγχρονο κόσμο.

   Η «δειλή επαναφορά προς την έλξη της παράδοσης» στην ποίηση του Γιώργου Καραντώνη δημιουργεί έναν ιδιαίτερο πνευματικό χώρο για τον αναγνώστη: έναν χώρο που συνδυάζει τη ζωντάνια και την επικαιρότητα του παρόντος με τις βαθιές ρίζες του παρελθόντος, χωρίς ποτέ να καταλήγει σε απλές ή τετριμμένες απαντήσεις.

   Η ποίησή του, λοιπόν, αναδεικνύει την αναγκαιότητα του διαλόγου με την παράδοση, χωρίς να υποτάσσεται σε αυτήν, και ενσωματώνει μια κριτική συνείδηση που δίνει βάθος και πυκνότητα στις αντιφάσεις της σύγχρονης ζωής.

 

 

Μέρος Β

Ύφος στο «Μικρή Θερινή Γεωγραφία»

 

   Η ποιητική συλλογή «Μικρή Θερινή Γεωγραφία» του Γιώργου Καραντώνη (2023, διαδικτυακή κυκλοφορία) είναι γεμάτη από έντονα θεματικά μοτίβα και ιδιαίτερη χρήση λέξεων που συνδέονται άμεσα με το καλοκαίρι, τη θάλασσα, τη φύση και τον χρόνο. Αν και το καλοκαίρι είναι το κεντρικό θέμα, η συλλογή διερευνά έννοιες όπως η αίσθηση του χρόνου, η μνήμη, η φθορά, και η σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν.

   Εδώ είναι κάποια από τα βασικά θεματικά μοτίβα και όροι που εντοπίζονται στην ποιητική αυτή συλλογή:

 

/ - 1. Καλοκαίρι και Θάλασσα:

   Το καλοκαίρι και η θάλασσα είναι οι κυριότεροι άξονες γύρω από τους οποίους αναπτύσσονται οι εικόνες και οι στοχασμοί του ποιητή. Η θάλασσα λειτουργεί όχι μόνο ως φυσικό τοπίο, αλλά και ως σύμβολο του χρόνου, της διαρκούς ροής της ζωής και των αέναων αναμνήσεων.

Παραδείγματα:

«Η θάλασσα: Μία ευθεία γαλανή γραμμή» (Διμηνιό Κορινθίας)

«Μια γαλάζια υπόμνηση στις όχθες του ποιήματος» (Ρίο Πάτρας)

 

/ - 2. Χρόνος και Μνήμη:

   Η αίσθηση του χρόνου περνά μέσα από τη φθορά και την αναπόληση του παρελθόντος. Ο ποιητής προσπαθεί να καταγράψει την αίσθηση του καλοκαιριού που περνά, αναφερόμενος σε χαλάσματα, ερείπια και αναμνήσεις. Παράλληλα, η θάλασσα ως σύμβολο είναι παντοτινή, αναλλοίωτη και αναμειγνύει τις εποχές.

Παραδείγματα:

«Ένα ξεψυχισμένο καλοκαίρι αργοσέρνεται ανάμεσα στ’ αρχαία χαλάσματα» (Αρχαία Ολυμπία)

«Και το Ιόνιο πέλαγος ενώνει παντοτινά χώρες και εποχές» (Νικόπολη)

 

/ - 3. Φύση και Φως:

  Η φύση και το φως είναι κυρίαρχα στοιχεία στην ποίηση του Καραντώνη. Οι μεταβολές του φωτός από το πρωί στο βράδυ ή από το καλοκαίρι στο φθινόπωρο αποκτούν έντονη συναισθηματική και συμβολική διάσταση. Το φως συνδέεται με την καθαρότητα, την αφύπνιση, αλλά και τη φθορά του χρόνου.

Παραδείγματα:

«Το φως, το πανίσχυρο φως» (Ραφήνα)

«Ανακατεύονται τα χρώματα κάτω από του αδυσώπητου ήλιου το συνεχές σφυροκόπημα» (Αυλάκι)

 

4. Αντίθεση Παρελθόντος – Παρόντος:

   Στο έργο παρατηρούμε συχνά την αντίθεση ανάμεσα στο παρελθόν (με τα χαλάσματα, τα αρχαία απομεινάρια) και το παρόν (με την καθημερινή ζωή και τις σύγχρονες εικόνες του καλοκαιριού). Αυτή η αντιπαραβολή ενισχύει την ιδέα της φθοράς και της αναπόφευκτης διαδοχής του χρόνου, ενώ ταυτόχρονα επαναφέρει την αίσθηση της διαχρονικότητας του καλοκαιριού και της θάλασσας.

Παραδείγματα:

«Μικρά νησάκια ξεπροβάλλουν απρόσμενα στο ήσυχο πέλαγος» (Ιόνιο πέλαγος)

«Τείχη, φρούρια, προμαχώνες απόρθητοι όλα πάρθηκαν από τον πιο ακατανίκητο εχθρό τον πανδαμάτορα χρόνο» (Ρέθυμνο)

 

/- 5. Ποίηση και Γλώσσα:

   Η γλώσσα και η ποίηση χρησιμοποιούνται για να καταγράψουν τη στιγμή και τις προσωπικές αισθήσεις του ποιητή, συχνά ως μια μορφή αντίστασης στη φθορά του χρόνου. Οι λέξεις καταγράφουν το καλοκαίρι, την ιστορία, την ομορφιά της φύσης, και ταυτόχρονα τη μετατροπή τους σε κάτι πιο μόνιμο, που διαρκεί μέσα από τη γραφή.

Παραδείγματα:

«Μπροστά τα αφρισμένα κύματα, πίσω τα αρχαία απομεινάρια» (Ιεράπετρα)

«Αναποδογυρισμένο φεγγάρι σε ένα αναποδογυρισμένο καλοκαίρι» (Αγία Πελαγία)

 

/- 6. Φθορά και Ανάσταση:

   Η φθορά της εποχής, της φύσης, της μνήμης συνδυάζεται με την αναγέννηση και την ανάσταση, δημιουργώντας την αίσθηση ότι το καλοκαίρι, αν και φθίνει, αναβιώνει κάθε χρόνο, επαναλαμβανόμενο και άφθαρτο σε έναν κύκλο.

Παραδείγματα:

«Ο καλοκαιρινός ήλιος που φεγγοβολά» (Ρέθυμνο)

«Ένα καλοκαίρι αργοσέρνεται ανάμεσα στα αρχαία χαλάσματα» (Αρχαία Ολυμπία)

 

/ - 7. Σχέση Ανθρώπου – Φύσης:

    Η φύση στο έργο του Καραντώνη δεν είναι μόνο τοπίο, αλλά και καθρέφτης του ανθρώπινου ψυχισμού και των συναισθημάτων. Η αλληλεπίδραση με τη φύση, και ιδιαίτερα τη θάλασσα, φέρνει μια αίσθηση ηρεμίας και συγχρόνως έντονων συναισθηματικών φορτίσεων, ενώ η εικόνα του νησιού και της θάλασσας συνδέεται με την ιδέα του ταξιδιού, της αναζήτησης και του εσωτερικού κόσμου του ποιητή.

Παραδείγματα:

«Ένας μοναχικός κολυμβητής διασχίζει τ’ ατάραχα νερά» (Αγία Πελαγία)

«Η θάλασσα είναι η ιερή κολυμπήθρα του καλοκαιριού» (Θερινό ηλιοστάσιο)

 

/- 8. Μοναξιά και Εσωτερική Αναζήτηση:

    Η μοναξιά, η απομόνωση του ανθρώπου μέσα στην απεραντοσύνη της φύσης, αποτυπώνεται σε πολλές εικόνες. Ειδικότερα στα ποιήματα που αναφέρονται σε νησιά και απομακρυσμένα τοπία, η μοναξιά γίνεται σύμβολο της εσωτερικής αναζήτησης, του προβληματισμού και της στοχαστικότητας του ποιητή.

Παραδείγματα:

«Ακατοίκητα έρημα νησιά μόνο στον ήλιο έχουν μοίρα» (Αιγαίο)

«Ένας μοναχικός κολυμβητής διασχίζει τ’ ατάραχα νερά» (Αγία Πελαγία)

   Η ποιητική συλλογή «Μικρή Θερινή Γεωγραφία» συνδυάζει τις έννοιες του καλοκαιριού, του φωτός, της θάλασσας και της φθοράς με την έντονη συναισθηματική διάσταση της μνήμης και του χρόνου. Ο Καραντώνης δημιουργεί μια ατμόσφαιρα που ενσωματώνει την εσωτερική πορεία του ανθρώπου μέσω του εξωτερικού τοπίου, κάνοντας τα τοπία του καλοκαιριού και τη φύση όργανα προσωπικής και συλλογικής αναζήτησης και έκφρασης.

Η έννοια του φωτός, του ήλιου και τα μοτίβα φωτισμού στη συλλογή.

   Η έννοια του φωτός και του ήλιου αποτελεί κεντρικό μοτίβο στη "Μικρή Θερινή Γεωγραφία" του Γιώργου Καραντώνη, καθώς διαπνέει σχεδόν όλα τα ποιήματα της συλλογής, συνδέοντας το φυσικό περιβάλλον με την ποιητική αφήγηση και τις εσωτερικές διεργασίες του υποκειμένου. Το φως είναι συνυφασμένο με τη θερινή εποχή, την αέναη ροή του χρόνου και τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο, την ιστορία και τις μνήμες.

   Ας εξετάσουμε μερικά χαρακτηριστικά του φωτός και του ήλιου στη συλλογή:

 

/ - 1. Το φως ως δημιουργικό στοιχείο της ποίησης:

   Το φως συνδέεται άμεσα με τη δημιουργία του ποιήματος και της ποιητικής εμπειρίας.

   Στο Ποίημα ΙΙ της ενότητας "ΕΙΚΟΝΕΣ", αναφέρεται ότι "Η μέρα ιδρώνει. απ΄τις σταγόνες του ιδρώτα της σχηματίζονται αυτά τα μικροσκοπικά νησιά" — οι λέξεις που «γεννιούνται» από την απορρόφηση του φωτός είναι σαν τα μικρά νησιά της θάλασσας, το ίδιο όπως και το ποίημα γεννιέται μέσα από την απορροφητική δύναμη του φωτός.

    Στην ίδια κατεύθυνση, το Ποίημα Ι από τη σειρά "ΕΙΚΟΝΕΣ" αποτυπώνει μια παρόμοια σύνδεση μεταξύ της θάλασσας, του φωτός και της ποίησης, με το ποίημα να «βάφει» με το χρώμα του φωτός, που δεν είναι μόνο φυσικό, αλλά και ποιητικό: "Η μέρα απλόχερα χρωματίζει με γαλάζιο τον ουρανό και τη θάλασσα και μ’ όσο χρώμα περισσεύει βάφει αυτό το ποίημα".

 

2. Ο ήλιος ως σύμβολο της αλήθειας και του παντοδύναμου χρόνου:

   Ο ήλιος στη συλλογή του Καραντώνη συνδέεται με την έννοια της αλήθειας και της φωτεινής αποκάλυψης, αλλά και με τον ακατάβλητο και αδιάκοπο χρόνο. Η αχόρταγη δύναμη του ήλιου, που συχνά απεικονίζεται ως κατακλυσμική ή καταπιεστική, «καίει» και διαλύει την καθημερινότητα και τις μνήμες, ενώ ταυτόχρονα τις καθιστά διαρκώς παρούσες και ανεξίτηλες. Ο ήλιος, επομένως, εκφράζει την αδιαπραγμάτευτη ροή του χρόνου, που «πυρπολεί» τη μέρα και ταυτόχρονα αναγεννά τη ζωή και την ποίηση.

    Στο Ποίημα ΙΙΙ της ενότητας "ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ", ο ήλιος συνδέεται με την έννοια της δημιουργίας και της αναγέννησης των ποιητικών λέξεων: "Ένα ισχυρό μελτέμι ξεριζώνει μέρες από περασμένα καλοκαίρια και τις φυτεύει στο κορμί του φετινού καλοκαιριού".

 

3. Φως και σιωπή: η αίσθηση της αιωνιότητας:

   Η σχέση του φωτός με τη σιωπή και την ηρεμία είναι επίσης έντονη.

   Στο Ποίημα ΧΙΙ από την ενότητα "ΕΙΚΟΝΕΣ", το φως, αν και παρόν σε όλη την εικόνα, δεν είναι επιβλητικό ή εξωστρεφές· το φως διαποτίζει το ποίημα και τη σκηνή, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί μια ηρεμία που υπογραμμίζει την αίσθηση της διαρκούς αναμονής και της εσωτερικής γαλήνης. Η θάλασσα και ο ουρανός «κάνουν έρωτα» με το φως, συμβολίζοντας την ένωση του φυσικού και του ποιητικού κόσμου.

 

4. Το φως ως παράμετρος της μνήμης:

   Το φως συνδέεται άμεσα με τη μνήμη, καθώς η συλλογή αποτυπώνει τη συνεχιζόμενη σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν. Το φως δεν είναι μόνο φυσικό φαινόμενο, αλλά και σύμβολο της μνήμης, της αποκαλυπτικής γνώσης και της ιστορικής συνείδησης.

    Στο Ποίημα Ι από την ενότητα "ΜΙΚΡΗ ΘΕΡΙΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ", το φως αποκαλύπτει την αλήθεια πίσω από τα ερείπια και τα αρχαία μνημεία, ενώ ταυτόχρονα δείχνει την ακατάλυτη διαχρονικότητα του κόσμου:

"Μα απ’ εδώ ψηλά αγναντεύεις τα παντοτινά την αναλλοίωτη θάλασσα και τον ανυπέρβλητο ουρανό που αδιάκοπα διαλαλούν τα θαύματα τ’ αληθινά του κόσμου τούτου".

 

5. Η θάλασσα και το φως: Ενότητα του φυσικού και του ποιητικού κόσμου

    Η θάλασσα, μαζί με τον ήλιο και το φως, αποτελεί έναν από τους πιο δυνατούς συμβολισμούς στη συλλογή του Καραντώνη. Η θάλασσα σε όλες τις μορφές της (ήρεμη, ταραγμένη, διάφανος καθρέφτης του φωτός) λειτουργεί σαν το υλικό και ποιητικό σκηνικό μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται το φως.

   Στο Ποίημα ΙΧ της ενότητας "ΜΙΚΡΗ ΘΕΡΙΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ", η θάλασσα είναι σαν ένα στοιχείο που «ζει» μέσα στο φως, αλλά και είναι ο ίδιος ο φορέας του χρόνου, των μνημών και της αλλαγής των εποχών.

    Συνοψίζοντας, το φως και ο ήλιος στον Καραντώνη δεν είναι απλώς φυσικά φαινόμενα· είναι σύμβολα του ακατάπαυστου ρεύματος του χρόνου, της δημιουργίας και της μνήμης, της αναγέννησης και της αλήθειας.

    Στην "Μικρή Θερινή Γεωγραφία", το φως λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος μεταξύ του φυσικού κόσμου και της ποιητικής εμπειρίας, φωτίζοντας το παρελθόν και το παρόν, αναδεικνύοντας την αέναη κίνηση του καλοκαιριού και της ποίησης που γεννιέται από αυτό.

    

Η σύνδεση των τόπων, της θάλασσας με τα αρχαία μνημεία, τα τείχη, τα κάστρα και την ιστορική μνήμη.

   Η σύνδεση των τόπων, της θάλασσας και των αρχαίων μνημείων με την ιστορική μνήμη είναι ένα από τα κεντρικά θέματα στη συλλογή "Μικρή Θερινή Γεωγραφία" του Γιώργου Καραντώνη, και αποτελεί μια δυνατή ποιητική εικόνα που συνδυάζει την αναφορά στο φυσικό τοπίο με τη συνείδηση του παρελθόντος και της ιστορίας.

   Η θάλασσα, τα αρχαία μνημεία, τα τείχη και τα κάστρα αναδύονται ως σύμβολα του αδιάκοπου κυκλικού χρόνου, της διαρκούς παρουσίας του παρελθόντος και της μνήμης. Ας μην ξεχνάμε πως από τα αρχέγονα βάθη του ελληνισμού η θάλασσα είναι η γενεσιουργός και συνενωτική δύναμη της ύπαρξής του.

   Ας παρακολουθήσουμε πώς συνδέονται αυτά τα στοιχεία στη συλλογή:

 

1. Η Θάλασσα ως Διαρκής Παρουσία του Παρελθόντος:

   Η θάλασσα στην ποιητική του Καραντώνη δεν είναι μόνο φυσικό στοιχείο, αλλά και ιστορικός καθρέφτης. Όταν ο ποιητής αναφέρεται στη θάλασσα, την παρουσιάζει ως ένα ασταμάτητο κύμα που φέρνει στην επιφάνεια εικόνες του παρελθόντος, αναμνήσεις και μνήμες που συνεχίζουν να υπάρχουν και να επηρεάζουν το παρόν. Η θάλασσα λειτουργεί σαν μια αδιάκοπη ροή που ενώνει τη φυσική πραγματικότητα με την ιστορική συνείδηση.

    Στο Ποίημα ΙΙΙ της σειράς "ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ", για παράδειγμα, η θάλασσα αναφέρεται ως χώρος που ανασύρει το παρελθόν με τρόπο δυναμικό και έμμεσο:

 "Η θάλασσα δεν ξεχνά ποτέ τις εικόνες του παρελθόντος της, τα παλιά κάστρα, τα τείχη και τις σιωπηλές μορφές των ανθρώπων που περπάτησαν πάνω στο χώμα της".

   Η θάλασσα, εδώ, δεν είναι απλώς τοπίο, αλλά μια ζωντανή, αναμνησιακή δύναμη που φέρνει το παρελθόν στην επιφάνεια με κάθε κύμα.

 

2. Αρχαία Μνημεία και Κάστρα ως Σύμβολα Ιστορίας και Μνήμης:

   Τα αρχαία μνημεία, τα τείχη και τα κάστρα στο έργο του Καραντώνη λειτουργούν ως σύμβολα της ιστορικής ακατάπαυστης ροής και του αποτυπώματος που αφήνει ο χρόνος. Τα κάστρα και τα τείχη είναι, συχνά, τοποθετημένα στο φυσικό τοπίο με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδέουν την ανθρώπινη δραστηριότητα με την αέναη φύση της θάλασσας και του ουρανού. Όλα τα μνημεία, ακόμα και αν είναι ερειπωμένα ή κατεστραμμένα, διατηρούν την ίδια διαχρονική σημασία και παρούσα ισχύ τους.

    Στο Ποίημα Ι από την ενότητα "ΜΙΚΡΗ ΘΕΡΙΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ", ο ποιητής δημιουργεί μια σύνδεση ανάμεσα στην ιστορία και την παρούσα κατάσταση του τόπου:

 "Τα τείχη, τα ερείπια, τα κάστρα, τα χέρια των αρχαίων που σήκωσαν τις πέτρες, φέρνουν στη μνήμη την ανείπωτη ιστορία του τόπου".

    Αυτά τα μνημεία, πέρα από το ότι είναι υλικά απομεινάρια του παρελθόντος, φέρουν μαζί τους μια αίσθηση κοινωνικής και πολιτικής μνήμης. Επίσης, αποτελούν συνδέσμους για τον ποιητή, που προσπαθεί να ανιχνεύσει τη χαμένη αλήθεια της ανθρώπινης ύπαρξης και να «φέρει στη μνήμη», δηλαδή να «ξαναζωντανέψει», τον κόσμο των αρχαίων και όλη εκείνη την μακραίωνη διαχρονική πορεία του τόπου και των ανθρώπων του.

 

3. Τα Τείχη ως Φυλακή και Ελευθερία:

   Η παρουσία των τειχών σε διάφορα ποιήματα της συλλογής υπογραμμίζει τη διπλή διάσταση τους: ενώ από τη μία πλευρά είναι σύμβολα άμυνας, περιορισμού και προστασίας, από την άλλη, αναδεικνύουν την ιδέα του περιορισμού και του εγκλεισμού της ιστορίας και της μνήμης. Τα τείχη μπορεί να σημαίνουν και την καταπίεση του παρελθόντος, την απομόνωση από την ιστορία, ή ακόμα και την ανάγκη να «παραμερίσουμε» το παρελθόν για να προχωρήσουμε στο μέλλον.

   Στο Ποίημα IX της ενότητας "ΜΙΚΡΗ ΘΕΡΙΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ", τα τείχη και τα κάστρα αποτελούν σημεία επανένωσης του ποιητή με το παρελθόν του, το οποίο δεν μπορεί να απομακρυνθεί ή να διαγραφεί από τη μνήμη του:

"Τα ερείπια των κάστρων κι τα τείχη που χαράζουν τον ορίζοντα, θυμίζουν ότι τίποτα δεν φεύγει ποτέ. Όλα παραμένουν στον αιώνα".

 

4. Το Τοπίο ως Καθρέφτης του Χρόνου:

   Αυτό το τοπίο με τα κάστρα, τα τείχη και τη θάλασσα λειτουργεί ως καθρέφτης του χρόνου, καθώς, μέσω αυτών των φυσικών και ανθρώπινων «απομειναριών», ο ποιητής προσπαθεί να αναγνώσει τη διαχρονικότητα του κόσμου. Το τοπίο είναι φορτισμένο με ιστορία και παρελθόν, το οποίο όμως παραμένει αόρατο, αόριστο και, ταυτόχρονα, τόσο παρόν όσο και το ίδιο το τοπίο.

 

5. Η Διαρκής Αίσθηση του Παρελθόντος:

   Η συνεχής αναφορά στα αρχαία μνημεία και την ιστορική μνήμη αποκαλύπτει την αίσθηση του ανολοκλήρωτου και της αέναης αναζήτησης για το νόημα του κόσμου. Η ιστορία δεν είναι κάτι απομακρυσμένο, αλλά κάτι που συνεχώς επανέρχεται στο παρόν μέσω της μνήμης, των τοπίων και των αρχαίων κατασκευών.

   Στο Ποίημα XI της ενότητας "ΜΙΚΡΗ ΘΕΡΙΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ", το τοπίο γίνεται ο χώρος όπου η ιστορία δεν τελειώνει ποτέ:

"Αυτά τα τείχη, τα κάστρα, τα ερείπια, μας λένε πως όλα είναι παρόντα και όλα είναι ταυτόχρονα παρελθόν, κι εμείς ανήκουμε στη δίνη αυτού του χρόνου που μας κοιτάζει από την άλλη πλευρά του κόσμου."

    Συνοψίζοντας, η σύνδεση της θάλασσας, των αρχαίων μνημείων, των τειχών και των κάστρων με την ιστορική μνήμη στην "Μικρή Θερινή Γεωγραφία" δημιουργεί μια σύνθετη εικόνα, όπου το τοπίο γίνεται ζωντανός φορέας της ιστορίας.

    Οι αρχαίοι χώροι, τα ερείπια και τα φυσικά στοιχεία του τοπίου συνδέονται με τον χρόνο και τη μνήμη, προβάλλοντας την αδιαίρετη σχέση του ανθρώπου με το παρελθόν και το φυσικό του περιβάλλον. Ταυτόχρονα, αυτή η σύνδεση υπογραμμίζει την αέναη παρουσία του παρελθόντος και τη συνεχιζόμενη αναζήτηση του ανθρώπου για νόημα μέσα από τον τόπο και την ιστορία.

   

Παραδοξότητες και αντιφάσεις στο γλωσσικό επίπεδο. Ιδιότυπα λεκτικά σχήματα.

   Η συλλογή "Μικρή Θερινή Γεωγραφία" του Γιώργου Καραντώνη είναι γεμάτη με παραδοξότητες και αντιφάσεις, που εκδηλώνονται τόσο στο επίπεδο της γλώσσας όσο και στη θεματολογία του έργου.

   Ο ποιητής χρησιμοποιεί ιδιότυπα λεκτικά σχήματα για να δημιουργήσει μια ένταση μεταξύ φαινομενικά ασυμβίβαστων εννοιών, γεγονός που ενισχύει την αίσθηση της αβεβαιότητας, της μνήμης και του παράδοξου, θεματικές που διαπνέουν τη συλλογή.

   Η γλώσσα του είναι ένα εργαλείο που όχι μόνο εξυπηρετεί την επικοινωνία των εννοιών, αλλά επιτρέπει και τη σύλληψη του απροσδιόριστου και του αόρατου.

   Τα παρακάτω αποτελούν μια ενδεικτική παρουσίαση των παραδοξοτήτων και των λεκτικών σχημάτων που εντοπίζονται στη συλλογή, με ιδιαίτερη αναφορά σε συγκεκριμένα ποιήματα και στίχους.

 

1. Παραδοξότητες και Αντιφάσεις

 

α. Η Αντίθεση Παρελθόντος και Παρόντος:

   Η διαρκής αναφορά στο παρελθόν και στο παρόν δημιουργεί παραδοξότητες που αφορούν την αντίθεση και συγχρόνως την ένωση αυτών των δύο χρονικών διαστάσεων. Ο ποιητής συχνά διαπραγματεύεται την έννοια του χρόνου ως κάτι αμφίσημο και ρευστό, όπου το παρελθόν δεν είναι κάτι που έχει περάσει, αλλά είναι ενσωματωμένο στο παρόν και αναδύεται μέσω της μνήμης.

   Στο Ποίημα ΙΙ, οι παραδοξότητες του χρόνου εκφράζονται με τον εξής τρόπο:

"Το παρελθόν που είναι μπροστά μας,
η θάλασσα που περπατά στον ουρανό,
το φως που ακολουθεί τη νύχτα."

    Εδώ, η αντίθεση μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος γίνεται ασαφής, αφού το παρελθόν εμφανίζεται μπροστά, και η θάλασσα (ως σύμβολο του χρόνου) φαίνεται να περπατά στον ουρανό, δηλαδή να κινείται σε έναν χώρο που θα μπορούσε να είναι μόνο πέρα από την υλική πραγματικότητα. Ο χρόνος δεν ακολουθεί μια ευθεία πορεία, αλλά είναι κυκλικός και ανατρέπει τις συνήθεις αντιφάσεις.

 

β. Η Αντίθεση Ζωής και Θανάτου:

    Η ζωή και ο θάνατος είναι επίσης θέματα που αντιμετωπίζονται με παραδοξότητα στη συλλογή. Ο θάνατος δεν παρουσιάζεται ως το τέλος της ύπαρξης, αλλά ως μια συνεχιζόμενη παρουσία που συχνά διαρκεί και μετά τη φυσική απώλεια. Η ζωή συνυπάρχει με τον θάνατο, ο οποίος, αντί να διαλύει την ύπαρξη, την ενισχύει, γιατί την αφήνει με τη μνήμη και τις αποτυπώσεις του.

    Στο Ποίημα IX, ο Καραντώνης αναφέρει:

"Η ζωή που είναι ήδη πεθαμένη,
ο θάνατος που ετοιμάζεται να ζήσει."

   Εδώ ο ποιητής αμφισβητεί τις φυσικές και λογικές αντιφάσεις, φέρνοντας τον θάνατο σε διαρκή αλληλεπίδραση με τη ζωή. Η ζωή που "είναι ήδη πεθαμένη" παραπέμπει σε μια ύπαρξη γεμάτη από νοσταλγία, παρελθόν και αδιευκρίνιστα συναισθήματα που παραπέμπουν σε απώλεια.

   Από την άλλη, η ιδέα ότι ο θάνατος "ετοιμάζεται να ζήσει" αποτελεί μια ανατροπή της φυσικής τάξης των πραγμάτων και μας καθιστά να αναλογιστούμε τις αντιφάσεις που υπάρχουν στην ανθρώπινη συνείδηση γύρω από την έννοια του θανάτου.

 

2. Ιδιότυπα Λεκτικά Σχήματα και Γλωσσικά Μέσα

α. Μεταφορές και Σύμβολα:

    Ο Καραντώνης χρησιμοποιεί συχνά μεταφορές για να εξωτερικεύσει εσωτερικά συναισθήματα και έννοιες που δεν μπορούν να εκφραστούν με συμβατική γλώσσα. Τα σύμβολα της θάλασσας, των μνημείων και του φωτός χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν το αόρατο και το απροσδιόριστο. Αυτά τα σύμβολα δημιουργούν μια αίσθηση της αίσθησης του πέρασμα του χρόνου, της ιστορικότητας και της διαρκούς αναζήτησης νοήματος.

    Στο Ποίημα VII, για παράδειγμα:

"Το φως που φεύγει δεν αφήνει τίποτα πίσω του,
μοιάζει με θύελλα που δεν γνώρισε ποτέ την ηρεμία."

   Η φράση «Το φως που φεύγει δεν αφήνει τίποτα πίσω του» είναι μια μεταφορά που εκφράζει την αίσθηση του αδύνατου επιστροφής, του χαμένου παρελθόντος, ενώ η «θύελλα που δεν γνώρισε ποτέ την ηρεμία» προσδίδει στην εικόνα της φύσης μια εσωτερική ένταση, μια αέναη κίνηση που δεν επιτρέπει ολοκλήρωση.

 

β. Παραβολή και Αντίθεση:

   Ο Καραντώνης χρησιμοποιεί επίσης την παραβολή για να ενισχύσει τις αντιφάσεις και τις αντιφάσεις της ανθρώπινης φύσης.

   Στο Ποίημα IV συναντάμε την εξής φράση:
"Η θάλασσα έχει την ίδια αίσθηση με το θρόισμα των φύλλων,

και το φύλλο έχει την ίδια αίσθηση με τη θάλασσα."

   Η παραβολή ανάμεσα στη θάλασσα και το φύλλο δημιουργεί έναν αντίκτυπο που δείχνει πως δύο φαινομενικά ασύνδετα πράγματα, όπως είναι η θάλασσα και το φύλλο, ενσωματώνουν τις ίδιες συναισθηματικές και φυσικές καταστάσεις. Αυτή η αντιφατική εικόνα δίνει στο ποίημα έναν παράδοξο και γεμάτο ένταση χαρακτήρα.

 

γ. Αντίστιξη και Αντίθεση Εικόνας και Ήχου:

   Ο ποιητής συχνά δημιουργεί μια αντίθεση μεταξύ εικόνας και ήχου, καθιστώντας το τοπίο πιο ζωντανό και ταυτόχρονα πιο παράξενο.

   Στο Ποίημα VI, η εξής φράση καταγράφει την αντίστιξη:
"Η σιωπή της θάλασσας μιλάει πιο δυνατά από τον άνεμο."

   Η "σιωπή της θάλασσας" αντιτίθεται στην παραδοσιακή αντίληψη του ήχου της θάλασσας, και έτσι δημιουργείται μια αίσθηση του αποσιωπημένου ή του ακατανόητου που ακούγεται πιο έντονα από τον ήχο του ανέμου.

   Οι παραδοξότητες και οι αντιφάσεις στη γλώσσα της "Μικρής Θερινής Γεωγραφίας" αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία του ποιητικού έργου του Γιώργου Καραντώνη. Μέσα από τη χρήση ιδιότυπων λεκτικών σχημάτων, όπως οι μεταφορές, οι παραβολές, η αντίθεση και η αντίστιξη, ο ποιητής διατυπώνει την ανασφάλεια του ανθρώπου απέναντι στον χρόνο, στην ιστορία, στη ζωή και στον θάνατο. Το έργο ενσωματώνει τη διαρκή αναζήτηση του νοήματος του κόσμου, μέσα από μια γλώσσα που καταρρίπτει τα όρια και τις συμβατικότητες του καθημερινού λόγου.

Οι προσωποποιήσεις των στοιχείων της φύσης, λειτουργούν ως αναπλήρωση της ύπαρξης αληθινών προσώπων και δραστών στη συλλογή.  

 

   Η προσωποποίηση των στοιχείων της φύσης είναι μια από τις κεντρικές τεχνικές που χρησιμοποιεί ο Γιώργος Καραντώνης στη συλλογή του "Μικρή Θερινή Γεωγραφία" για να ενσαρκώσει τις συναισθηματικές και υπαρξιακές καταστάσεις των ποιητικών υποκειμένων. Μέσα από αυτή την τεχνική, τα φυσικά στοιχεία – όπως ο ήλιος, η θάλασσα, ο άνεμος, τα βουνά κ.ά. – αποκτούν ανθρώπινα χαρακτηριστικά, λειτουργώντας σαν υποκατάστατα ή αναπληρώματα της παρουσίας αληθινών προσώπων. Με αυτόν τον τρόπο, η φύση καθίσταται όχι απλώς σκηνικό για τα ανθρώπινα βιώματα, αλλά ενεργός συμμετέχων στην αφήγηση της εσωτερικής ζωής του ποιητή ή του ποιητικού υποκειμένου.

   Η χρήση προσωποποιήσεων δημιουργεί μία αίσθηση ζωντάνιας στην ίδια τη φύση, την οποία ο ποιητής κατανοεί ως «σύμμαχο» ή «αντίπαλο» στους προσωπικούς του αγώνες και στην αναζήτηση της αλήθειας και του νοήματος. Αντί να μιλήσει για ανθρώπινες παρουσίες ή να αναφέρει μια συγκεκριμένη δραστηριότητα, ο Καραντώνης στρέφεται στη φύση ως το πεδίο όπου αντανακλάται η ανθρώπινη συναισθηματική και ψυχική κατάσταση.

   Ας δούμε παρακάτω αναλυτικά παραδείγματα από τη συλλογή.

 

1. Προσωποποίηση του Ήλιου:

    Ο ήλιος, ως θεϊκή και ζωογόνα δύναμη, παίρνει ανθρώπινα χαρακτηριστικά για να αναδείξει την αίσθηση της παρουσίας και της απουσίας.

   Στο Ποίημα Ι, ο ποιητής γράφει:

"Ο ήλιος χαμογελάει στον κόσμο,
τα μάτια του βλέπουν το βάθος του πελάγους."

   Εδώ, ο ήλιος αποδίδεται με μια ανθρώπινη αίσθηση της χαράς και της διαύγειας. Όπως το ανθρώπινο πρόσωπο μπορεί να εκφράσει τη συναισθηματική του διάθεση μέσω του χαμόγελου, έτσι και ο ήλιος, μέσα από την προσωποποίηση, αναπαριστά την ύπαρξη ενός κόσμου γεμάτου φως και καθαρότητα. Ο ήλιος γίνεται, λοιπόν, όχι μόνο το φυσικό φαινόμενο που δίνει φως και ζωή, αλλά και μια παρουσία που παρατηρεί και συμμετέχει στην εμπειρία του κόσμου. Η προσωποποίηση του ήλιου υποδηλώνει, επίσης, τη μοναδική διαύγεια της αλήθειας, που αντικατοπτρίζει το βάθος και τη μυστικότητα του κόσμου.

 

2. Προσωποποίηση της Θάλασσας:

    Η θάλασσα είναι ένας από τους πιο συχνά προσωποποιημένους φυσικούς χαρακτήρες στη συλλογή του Καραντώνη. Η θάλασσα δεν λειτουργεί απλώς ως τοπίο, αλλά γίνεται φορέας συναισθημάτων, που δείχνει το βάθος της ανθρώπινης ψυχής.

   Στο Ποίημα III, ο ποιητής λέει:

"Η θάλασσα αναστενάζει μέσα στον αέρα,

παράφορα και ακατάπαυστα,

σαν να έχει μνήμη ανθρώπινη."

    Εδώ, η θάλασσα αποκτά μια ανθρώπινη ψυχική διάσταση με το "αναστενάζει", έναν ήχο που συνήθως συνδέεται με την ανθρώπινη δυστυχία, με το βάρος της απώλειας ή του πόνου. Η θάλασσα εμφανίζεται να έχει "μνήμη ανθρώπινη", πράγμα που σημαίνει ότι φέρει το βάρος του παρελθόντος, του τραύματος και της εμπειρίας. Δεν είναι απλώς το στοιχείο της φύσης που αναστενάζει, αλλά μια παρουσία που φέρει εσωτερική ένταση και ιστορία, σαν ένα ανθρώπινο ον που είναι γεμάτο αναμνήσεις.

 

3. Προσωποποίηση του Αέρα (Ανέμου):

   Ο άνεμος συχνά προσωποποιείται ως μια δύναμη που διασχίζει τα τοπία και έχει συναισθηματική παρουσία.

   Στο Ποίημα V, ο Καραντώνης γράφει:

"Ο άνεμος παίρνει τη μορφή των λέξεων
και τις αφήνει να χαθούν στο βάθος του χρόνου."

   Εδώ, ο άνεμος αποκτά μια δημιουργική ικανότητα, αναλαμβάνοντας την «μορφή των λέξεων». Η φράση υπογραμμίζει τη μεταμόρφωση του αέρα σε κάτι ανθρώπινο και λεκτικό, μια δυναμική σύνδεση με τη σκέψη και τη συνείδηση. Ο άνεμος, ως αόρατη δύναμη, ελέγχει την κατεύθυνση των λόγων, αφήνοντας τους να «χαθούν στο βάθος του χρόνου», κάτι που παραπέμπει στην αίσθηση της αβεβαιότητας και της ανακρίβειας του ανθρώπινου λόγου.

 

4. Προσωποποίηση των Βουνών και των Ουρανών:

   Τα βουνά και ο ουρανός δεν είναι απλώς τοπία στον κόσμο του Καραντώνη, αλλά ζωντανές οντότητες που έχουν χαρακτηριστικά και συναισθηματική ζωή.

   Στο Ποίημα VII, διαβάζουμε:

"Τα βουνά κρύβουν τα μυστικά τους πίσω από τα σύννεφα,
σαν ανθρώπινες φιγούρες που φοβούνται το φως."

    Τα βουνά, τα οποία συνήθως θεωρούμε στατικά και αμετάβλητα, αποκτούν την ικανότητα να "κρύβουν μυστικά", όπως θα έκανε μια ανθρώπινη ύπαρξη που θέλει να προστατευτεί ή να αποφύγει την αλήθεια. Η εικόνα αυτή υποδηλώνει μια αίσθηση υπαρξιακής ανησυχίας και αποφυγής, όπου τα βουνά - όπως οι άνθρωποι - προσπαθούν να αποφύγουν την αδιαμφισβήτητη δύναμη του φωτός (της αλήθειας).

 

5. Προσωποποίηση της Νύχτας:

   Η νύχτα, όπως και οι άλλες δυνάμεις της φύσης, προσωποποιείται στην ποιητική γλώσσα του Καραντώνη ως μια ύπαρξη με δικές της προθέσεις και συναισθήματα.

   Στο Ποίημα IV, ο ποιητής αναφέρει:

"Η νύχτα αγγίζει με τα δάχτυλά της το πρόσωπο της γης,

συγκρατώντας τις αναμνήσεις των νεκρών."

    Εδώ, η νύχτα παίρνει ανθρώπινα χαρακτηριστικά, ειδικά την ικανότητα να «αγγίζει» και να «συγκρατεί» αναμνήσεις, λειτουργώντας ως φορέας και διατηρητής του παρελθόντος και των συναισθημάτων που έχουν χαθεί με το πέρασμα του χρόνου. Η νύχτα δεν είναι απλώς το σκοτάδι, αλλά ένα ζωντανό ον που είναι σε θέση να συνδεθεί με τα βάθη της ανθρώπινης ψυχής.

   Η προσωποποίηση των στοιχείων της φύσης στη συλλογή του Γιώργου Καραντώνη λειτουργεί ως μια δυναμική τεχνική που αντικαθιστά τις ανθρώπινες παρουσίες και δημιουργεί έναν κόσμο γεμάτο με «ανθρώπινα» χαρακτηριστικά και συναισθηματική ένταση.

   Η φύση γίνεται ένα υποκατάστατο του ανθρώπινου προσώπου, με τις θάλασσες, τον ήλιο, τον άνεμο, τα βουνά και τη νύχτα να παίρνουν ρόλους που θα μπορούσαν να ανήκουν σε δράστες ή ήρωες μιας ιστορίας, ενσαρκώνοντας συναισθήματα, μνήμες και αντιφάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης.

 

Το μοναχικό σκεπτόμενο υποκείμενο.

   Στη συλλογή του Γιώργου Καραντώνη "Μικρή Θερινή Γεωγραφία", το μοναχικό, σκεπτόμενο υποκείμενο είναι μια κεντρική φιγούρα που επαναλαμβάνεται ως μοτίβο μέσα στο έργο.

   Αυτό το υποκείμενο δεν είναι απλώς ένας παρατηρητής του κόσμου γύρω του, αλλά μια ύπαρξη που αναζητά το νόημα της ζωής, αντιπαραβάλλοντας το εσωτερικό της τοπίο με τον εξωτερικό κόσμο, είτε αυτός είναι η φύση, τα ιστορικά μνημεία ή οι ανθρώπινες σχέσεις. Το σκεπτόμενο υποκείμενο εμφανίζεται συχνά απομονωμένο, εκτός του κόσμου των άλλων, και εξετάζει την ύπαρξή του μέσα από την παρατήρηση και την αναστοχαστική σκέψη.

   Ας αναλύσουμε αυτή τη φιγούρα μέσα από διάφορες διαστάσεις του έργου:

 

1. Η Μοναξιά και η Απομόνωση:

   Το σκεπτόμενο υποκείμενο στη συλλογή του Καραντώνη εμφανίζεται ως μοναχικό, αποκομμένο από άλλες ανθρώπινες σχέσεις ή επαφές. Η απομόνωση δεν είναι απλώς εξωτερική, αλλά συχνά είναι εσωτερική, μια βαθιά ψυχική απόσταση από τον κόσμο γύρω του. Η μοναξιά είναι ένα κοινό στοιχείο στην ποίηση του Καραντώνη και συνδέεται με τη διαδικασία αναζήτησης του εαυτού.

   Στο Ποίημα II, για παράδειγμα, ο ποιητής γράφει:

"Κάθομαι μόνος με τις σκέψεις μου,

χωρίς λέξεις, χωρίς ήχο,

μόνο το φως που μπαίνει σιγά σιγά,

και όλα γύρω παραμένουν σιωπηλά."

    Η σιωπή και η απουσία ήχου ενισχύουν την αίσθηση της απομόνωσης, ενώ το φως, με την αργή και διακριτική του είσοδο, μοιάζει με μια μοναχική διάπλαση του κόσμου, μια εσωτερική ανακάλυψη που δεν στηρίζεται στις εξωτερικές επαφές, αλλά στο καθαρό, ατομικό βίωμα.

 

2. Η Εσωτερική Σκέψη και Ο Αναστοχασμός:

   Το σκεπτόμενο υποκείμενο είναι βαθιά αναστοχαστικό και τα ποιήματα συχνά επικεντρώνονται στη διαδικασία της σκέψης και της φιλοσοφικής αναζήτησης. Ο ποιητής αποφεύγει την αμεσότητα της δράσης και του εξωτερικού κόσμου, και στρέφεται στη φιλοσοφική διάσταση των βιωμάτων του.

   Στο Ποίημα IV, ο ποιητής αναφέρεται στην ανάγκη να κατανοήσει την ίδια του την ύπαρξη:

"Τι να πω για τη ζωή μου,
όταν όλα είναι ένα αίνιγμα,
ένα ταξίδι χωρίς προορισμό,
μια πορεία μέσα στο άγνωστο."

   Αυτή η φιλοσοφική προσέγγιση της ζωής ενισχύει την αίσθηση του μοναχικού στοχαστή, ο οποίος αναζητά το νόημα της ύπαρξης, δίχως να καταλήγει σε σαφείς απαντήσεις. Η ζωή είναι για αυτόν ένα αίνιγμα, μια αδιάκοπη αναζήτηση χωρίς τέλος, μια πορεία που ξεκινά αλλά ποτέ δεν ολοκληρώνεται.

 

3. Η Συγκρουσιακή Σχέση με τον Κόσμο:

   Ο σκεπτόμενος ποιητής αντιπαραβάλλει την εσωτερική του πραγματικότητα με την εξωτερική, δημιουργώντας συχνά μια ένταση ή και σύγκρουση με τον κόσμο γύρω του.

   Στο Ποίημα VI, ο ποιητής εκφράζει τη δυσκολία του να προσαρμοστεί στον εξωτερικό κόσμο:

"Ο κόσμος είναι σαν ένας τοίχος
που συνεχώς προχωράει μπροστά μου,
αλλά εγώ δεν μπορώ να τον φτάσω,
είμαι καταδικασμένος να κοιτάζω από μακριά."

   Αυτή η εικόνα του κόσμου ως τοίχου ενισχύει την αίσθηση της αδυναμίας του υποκειμένου να ενσωματωθεί και να κατανοήσει τον κόσμο γύρω του. Ο κόσμος δεν είναι φιλικός ή κατανοητός, αλλά είναι αποξενωτικός και αδιάφορος για τον μοναχικό σκεπτόμενο άνθρωπο. Η απογοήτευση και η αίσθηση της αδυναμίας να συμμετέχει πλήρως στον κόσμο καταδεικνύει την εσωτερική σύγκρουση του ποιητή.

 

4. Η Φύση ως Αντανάκλαση του Εσωτερικού Κόσμου:

    Η φύση στη συλλογή δεν είναι μόνο σκηνικό ή φόντο, αλλά λειτουργεί ως αντανάκλαση της εσωτερικής κατάστασης του υποκειμένου. Συχνά τα φυσικά τοπία, όπως ο ήλιος, η θάλασσα ή ο αέρας, συνδέονται με τα συναισθήματα και τις σκέψεις του ποιητικού υποκειμένου.

   Στο Ποίημα VII, ο Καραντώνης περιγράφει τη θάλασσα:

"Η θάλασσα είναι η αντανάκλαση του μυαλού μου,
τα κύματα αναπαριστούν τη σκέψη μου,
η απεραντοσύνη τους αντικατοπτρίζει την αβεβαιότητά μου."

   Η θάλασσα εδώ λειτουργεί σαν καθρέφτης του εσωτερικού κόσμου του υποκειμένου. Τα κύματα, όπως και οι σκέψεις του, είναι ασταθή και αδιάκοπα, και η απεραντοσύνη της θάλασσας αναδεικνύει την αίσθηση του χαμένου και του αβέβαιου.

 

5. Η Αντίφαση και η Αμφισημία της Ύπαρξης:

   Ο σκεπτόμενος ποιητής είναι συχνά αντιφατικός και αμφίσημος, αναγνωρίζοντας τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο αντιφατικός χαρακτήρας της σκέψης εκφράζεται σε πολλά ποιήματα, όπου το υποκείμενο αναγνωρίζει την ένταση μεταξύ επιθυμιών και πραγματικότητας, μεταξύ ελπίδας και απογοήτευσης.

   Στο Ποίημα VIII, για παράδειγμα, ο ποιητής εκφράζει την εσωτερική του διαμάχη:

"Ποθώ το φως, αλλά φοβάμαι την εκδίκαση,
θέλω την αλήθεια, αλλά η αλήθεια με τρομάζει."

   Αυτή η εσωτερική αντίφαση αποκαλύπτει τη σύγκρουση μεταξύ του επιθυμητού και του αληθινού, ανάμεσα στην αναζήτηση του νοήματος και στην απογοήτευση που αυτό μπορεί να φέρει. Η ίδια η διαδικασία της σκέψης του υποκειμένου είναι γεμάτη αμφισημίες, χωρίς να οδηγεί σε ξεκάθαρες ή εύκολες απαντήσεις.

   Το μοναχικό, σκεπτόμενο υποκείμενο στη "Μικρή Θερινή Γεωγραφία" του Γιώργου Καραντώνη είναι μια φιγούρα βαθιά αναστοχαστική, η οποία εξετάζει τη φύση της ύπαρξής της μέσα από την απομόνωση, τις αντιφάσεις και τη σύνθετη σχέση με τον κόσμο.

    Η σκέψη του δεν είναι απλώς αναλυτική ή θεωρητική, αλλά συνδέεται άρρηκτα με τα συναισθήματα, τις ανησυχίες και τις αντιφάσεις του υποκειμένου. Η μοναξιά και η απομόνωση δεν είναι απλώς εξωτερικά δεδομένα, αλλά ενσωματώνονται στην εσωτερική διαδικασία του υποκειμένου, το οποίο αναζητά νόημα μέσα από τις αμφισβητήσεις του και την αποδοχή της αβεβαιότητας.

Μέρος Γ΄

  Δομικά σχόλια στα «Άστεγα»

 

   Η ποιητική συλλογή «Άστεγα» του Γιώργου Καραντώνη (2023, διαδικτυακή κυκλοφορία) – συμπεριληφθείσα στο «Πύλαι» (Ποιήματα 2015-2023) –   είναι γεμάτη από ανατρεπτικά και υπαρξιακά μοτίβα που διαπραγματεύονται την απουσία, τη μνήμη, την αναζήτηση νοήματος, καθώς και τις αντιφάσεις του ανθρώπινου βιώματος.

 

τα βασικά μοτίβα:

 

1. Η απουσία και η νοσταλγία

   Το μοτίβο της απουσίας εμφανίζεται συχνά στη συλλογή. Στην αρχή, το θέμα της απώλειας είναι έντονα παρόν, με την απουσία ενός αγαπημένου προσώπου να διαμορφώνει την ποιητική αφήγηση. Στο ποίημα Άϋλη Υλη, για παράδειγμα, η φράση «πήρες μαζί σου ένα για πάντα μισοτελειωμένο καλοκαίρι» δείχνει την αίσθηση της απώλειας που αποτυπώνεται στο χρόνο, ενώ στην Αναμονή ο ποιητής μεταφέρει την αίσθηση μιας αργής, αναπόφευκτης μετάβασης προς τον θάνατο.

 

2. Ο χρόνος και η φθορά

    Στη συλλογή, ο χρόνος λειτουργεί ως μια αδιόρατη δύναμη που διαμορφώνει και επηρεάζει την ανθρώπινη ύπαρξη. Στην Περίπτωση Δοσολογίας, η φθορά του χρόνου συνδέεται με τις δόσεις των καθημερινών στιγμών και την αίσθηση της απώλειας: «Κάθε μέρα που περνά μια δόση θανάτου αδειάζει σιγά σιγά την κλεψύδρα της ζωής μας». Ο χρόνος δεν είναι μόνο αποστάσεις που διανύονται, αλλά και ένας κύκλος που φέρνει αλλαγές, θλίψη και αδιέξοδα.

 

3. Η μνήμη και το παρελθόν

   Το μοτίβο της μνήμης είναι κεντρικό, με την ποιητική φωνή να επιστρέφει συνεχώς στο παρελθόν, άλλοτε με νοσταλγία και άλλοτε με απογοήτευση. Στο Νοσταλγικό, ο ποιητής εξετάζει τη σχέση του παρελθόντος με το παρόν, υπογραμμίζοντας την αλλοίωση της μνήμης με το πέρασμα του χρόνου: «Με τον καιρό και τα δυο ξεθωριάζουν». Η μνήμη, όπως τα συνθήματα στους τοίχους, φέρει την αίσθηση της παλιάς εποχής και της διαρκούς προσμονής.

 

4. Η αναζήτηση ταυτότητας και ο ρόλος του ποιητή

    Το μοτίβο της ποιητικής δημιουργίας και της αναζήτησης ταυτότητας είναι έντονο σε αρκετά ποιήματα. Ο ποιητής αναρωτιέται για το ρόλο του, τη σχέση του με τις λέξεις και την ίδια τη ζωή. Στο Ποιητικός Σχολιασμός αναγνωρίζεται η αδυναμία να μεταδοθούν με νέο τρόπο τα ίδια συναισθήματα και σκέψεις: «τα πάντα έχουν ειπωθεί… κι εμείς τώρα μάταια προσπαθούμε να ξαναπούμε με άλλα λόγια τα ίδια πράγματα». Το ποίημα λειτουργεί ως ένας τρόπος να αντιπαλέψεις τη φθορά του χρόνου και της απώλειας, δημιουργώντας παράλληλα μια αίσθηση ταυτότητας.

 

5. Ο θάνατος και η αποδοχή της φθαρτότητας

     Ο θάνατος είναι επίσης ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Στην Αναμονή, η καθημερινή ζωή φαντάζει ατέρμονη και χωρίς τέλος, με τον ποιητή να αναμένει υπομονετικά τον θάνατο, που έρχεται σαν «δόση». Ο θάνατος παρουσιάζεται όχι μόνο ως ένα τέλος, αλλά και ως μια μεταβλητή, μια καθημερινή διαδικασία που επηρεάζει την ύπαρξη.

 

6. Η πόλη και ο αστικός χώρος

    Ο αστικός χώρος, ιδίως η Αρχαία Αγορά και η Οδός Σωτήρος Διός, λειτουργεί ως καθρέφτης της προσωπικής αναζήτησης και της συλλογικής ιστορίας. Η πόλη είναι φορτισμένη με μνήμες και αντιφάσεις, ενώ η προσωπική πορεία του ποιητή συνδέεται με το συλλογικό παρελθόν: «ξαναγυρνώ στην Αρχαία Αγορά… ένα τοπίο που το ίδιο είναι ένα ανεξίτηλο ποίημα».

 

7. Η θρησκεία και η μεταφυσική

    Στο ποίημα Οδός Σωτήρος Διός, η θρησκεία και η πίστη τίθενται υπό αμφισβήτηση. Η φράση «κανείς, νέος ή παλιός, θεός δε θα μας σώσει» αναδεικνύει την αίσθηση της εγκατάλειψης και της αποδοχής της ανθρώπινης μοίρας. Η αναφορά στους θεούς που δεν έρχονται για να σώσουν, αλλά και στην αδιέξοδη πορεία του ανθρώπου, προσδίδει μια αίσθηση απόγνωσης και μοναξιάς.

 

8. Η διάλυση των κοινωνικών και προσωπικών αξιών

    Στο ποίημα Πωλείται, η διάλυση του κόσμου των ανθρώπινων σχέσεων και των συναισθημάτων είναι ολοφάνερη. Το ποίημα μιλάει για έναν κόσμο όπου οι αναμνήσεις και τα συναισθήματα έχουν χάσει την αξία τους και εμπορευματοποιούνται, σαν ένα «πολυώροφο ποίημα» που διαλύεται σε θραύσματα.

    Η ποιητική συλλογή «Άστεγα» του Γιώργου Καραντώνη διερευνά τα πιο σκοτεινά και αινιγματικά σημεία της ανθρώπινης ύπαρξης, χρησιμοποιώντας το ποίημα ως εργαλείο για να καταγράψει την αναζήτηση, την απώλεια και την αποδοχή του θανάτου και του χρόνου. Τα μοτίβα της μνήμης, της φθοράς, της ποίησης ως σωτηρίας και της αποδοχής του αδιεξόδου είναι τα θεμέλια πάνω στα οποία οικοδομείται η ποιητική αφήγηση του Καραντώνη, δημιουργώντας ένα έργο που αντανακλά τις προσωπικές του ανησυχίες και τις υπαρξιακές του αναζητήσεις.

 

Η ερωτική περιπλάνηση, σημεία ερωτισμού στη συλλογή "Άστεγα" του Γιώργου Καραντώνη.

 

    Η ερωτική περιπλάνηση στη συλλογή «Άστεγα» του Γιώργου Καραντώνη έχει έναν πολύπλοκο και ενίοτε υπαινικτικό χαρακτήρα. Ενώ το βασικό θεματικό κέντρο της συλλογής επικεντρώνεται στην αναζήτηση ταυτότητας, την απώλεια και τη μνήμη, ο έρωτας διαπλέκεται με την υπαρξιακή αβεβαιότητα και την αίσθηση της απώλειας, παρουσιάζοντας μια έντονα συναισθηματική και ανατρεπτική διάσταση.

 

1. Η αίσθηση του ερωτικού πόθου και της απουσίας

    Ένα από τα κεντρικά μοτίβα που συνδέονται με τον έρωτα είναι η αντιφατική του φύση. Η ερωτική περιπλάνηση δεν είναι μόνο το συναίσθημα της πλήρωσης, αλλά και του κενού, της απώλειας και της προσμονής. Στο ποίημα "Άϋλη Ύλη" (Πρώτο ποίημα της συλλογής), ο έρωτας συνδέεται με τη λησμονιά και την αίσθηση της μισοτελειωμένης σχέσης:

"Έφυγες;
πήρες μαζί σου
ένα για πάντα
μισοτελειωμένο καλοκαίρι."

    Ο έρωτας είναι κάτι που μένει ημιτελές και ανοιχτό, όπως το "μισοτελειωμένο καλοκαίρι", φανερώνοντας την αίσθηση του ερωτικού αποχωρισμού και της ατελείωτης επιθυμίας.

 

2. Ο έρωτας ως αποδοχή του χαοτικού και του φθαρτού

    Στη συλλογή του Καραντώνη, ο έρωτας δεν εμφανίζεται ως κάτι ειδυλλιακό ή τέλειο. Αντίθετα, συνδυάζεται με την αίσθηση της απογοήτευσης και της αναπόφευκτης φθοράς. Στο ποίημα "Καθαρή Δευτέρα" (27/2/2017), ο έρωτας αναπαριστάται με εικόνες αντιφατικές, όπου η ευχάριστη διάθεση του χαρταετού που πετά στον ουρανό συνδέεται με την πτώση και την απογοήτευση:

"Σαν πολύχρωμες λέξεις
οι χαρταετοί
ανεβοκατεβαίνουν στον ουρανό.
Έτσι κι εσύ
σαν ένας χαρταετός
άλλοτε πετάς ψηλά
και άλλοτε πέφτεις
στο βάθος
ενός άχρηστου ποιήματος."

   Ο έρωτας αποτυπώνεται ως μια ένταση, όπου η χαρά και η απογοήτευση εναλλάσσονται, σαν την πτήση και την πτώση του χαρταετού. Η αναφορά στο "άχρηστο ποίημα" δείχνει την απογοήτευση που μπορεί να προκύψει από έναν έρωτα που δεν ολοκληρώνεται ή που καταλήγει σε αποτυχία.

 

3. Ο έρωτας ως υπαρξιακή αναζήτηση και αδιέξοδο

   Στο ποίημα "Διάγνωσις" (Ιανουάριος 2018), ο έρωτας συνδέεται με την αναζήτηση του νοήματος και της αλήθειας, υπογραμμίζοντας την αυταπάτη της ανθρώπινης επιθυμίας:

"Κάποιοι ονειρεύονται έρωτες
κάποιοι ερωτεύονται όνειρα
άλλοι και τα δύο.
Πόσο αυταπατώνται !"

    Εδώ, ο έρωτας αναπαρίσταται όχι ως μια καθαρή αίσθηση ευτυχίας, αλλά ως μια ατέρμονη επιθυμία που δεν οδηγεί πάντα σε πραγματικότητα. Η χρήση του όρου "αυταπατώνται" προσδίδει μια αίσθηση απογοήτευσης ή απομυθοποίησης του έρωτα, που μπορεί να είναι απλώς μια φαντασίωση ή ένα όνειρο που δεν υλοποιείται ποτέ.

 

4. Η ερωτική πορεία ως πρόβλημα και αποδοχή του ανεπίλυτου

   Στο "Ποιητικός Σχολιασμός" (18-22/5/2016), ο ποιητής αναγνωρίζει την αδυναμία να επαναφέρει τη συναισθηματική πληρότητα μέσω των λέξεων, αναγνωρίζοντας την αδυναμία να εκφράσει τον έρωτα με τρόπο που να του αποδώσει αληθινό νόημα:

"Μα εμείς τώρα μάταια προσπαθούμε
να ξαναπούμε με άλλα λόγια
τα ίδια πράγματα
να διατυπώσουμε με τρόπους διαφορετικούς
τις ίδιες σκέψεις, τα ίδια συναισθήματα
να επαναλάβουμε αλλιώτικα
παμπάλαιους μύθους και πανάρχαιες αλήθειες."

    Ο ποιητής φαίνεται να πιστεύει ότι η προσπάθεια για επικοινωνία μέσω του ποιήματος είναι μάταιη, όπως και ο έρωτας που επαναλαμβάνεται σε αδιέξοδο κύκλο. Το "άλλοτε" και το "πάλι" αναδεικνύουν την απογοήτευση και την αίσθηση ότι οι ερωτικές εμπειρίες είναι επαναλαμβανόμενα λάθη ή αδιέξοδα.

 

5. Η ερωτική εικόνα της γυναίκας και η ανάδυση του ιδανικού

    Στο "Πορτραίτο Νέας Γυναίκας" (31/7/2020), ο ποιητής ζωγραφίζει την εικόνα μιας νέας γυναίκας, στην οποία το ερωτικό βλέμμα και η επιθυμία συγχωνεύονται με την ανεξαρτησία και την ανατρεπτική δύναμη της προσωπικότητας της:

"Φορώντας μισοσχισμένο τζην
βολτάρει κρατώντας ένα τζιν
απολαμβάνει το ποτό της
κουνά με χάρη τον κορμό της."

   Αυτή η εικόνα της νέας γυναίκας είναι φορτισμένη με ερωτισμό, καθώς η παρουσία της και οι κινήσεις της προκαλούν την ερωτική επιθυμία. Η αμαζόνα των μπαρ είναι απελευθερωμένη, δυναμική και ανεξάρτητη, προσδιορίζοντας το ιδανικό ερωτικό αντικείμενο που δεν εξαρτάται από τους περιορισμούς της καθημερινότητας.

   Στη συλλογή «Άστεγα», η ερωτική περιπλάνηση και οι σκέψεις γύρω από τον έρωτα συνδυάζονται με θέματα απώλειας, φθοράς και αδιεξόδων. Ο έρωτας δεν παρουσιάζεται ως μια απλή ή εύκολη εμπειρία, αλλά ως ένα συνεχώς ανοιχτό και ανατρεπτικό πεδίο, γεμάτο αντιφάσεις και αδιέξοδα. Οι γυναίκες που παρουσιάζονται δεν είναι απλώς αντικείμενα επιθυμίας, αλλά δυναμικές προσωπικότητες, που φέρνουν στην επιφάνεια τη σύγκρουση μεταξύ του επιθυμητού και του ανέφικτου.

   Η ερωτική διάσταση της συλλογής είναι λοιπόν βαθιά συνδεδεμένη με την υπαρξιακή αγωνία και την αναζήτηση του αληθινού νοήματος στον κόσμο. Οι στιγμές ερωτισμού λειτουργούν ως αντίστιξη στα άλλα, πιο σκοτεινά μοτίβα της συλλογής, αλλά τελικά συνδέονται με τη γενική αίσθηση του αδιεξόδου και της συνεχιζόμενης αναζήτησης.

 

Η τάση για αφορισμούς και αποφάνσεις μέσα στη συλλογή.

 

    Στη συλλογή «Άστεγα» του Γιώργου Καραντώνη η τάση προς αφορισμούς, γνωμικές διατυπώσεις και αποφαντικό λόγο είναι όχι απλώς αισθητό στοιχείο ύφους, αλλά βασικός οργανωτικός άξονας. Ο ποιητής συχνά εγκαταλείπει τη λυρική ανάπτυξη για να καταλήξει σε συμπύκνωση εμπειρίας, σε προτάσεις που λειτουργούν ως μικρά «δόγματα» ζωής, τέχνης και ιστορικής συνείδησης.

    Οι αφορισμοί αυτοί δεν απευθύνονται σε έναν μόνο αποδέκτη: άλλοτε στρέφονται προς τον ίδιο τον ποιητή, άλλοτε προς τον αναγνώστη, άλλοτε προς τον σύγχρονο άνθρωπο ή την ίδια την ποίηση. Ακολουθεί ανάλυση ανά ποίημα και στίχο, με έμφαση στον αποδέκτη κάθε αποφαντικής διατύπωσης.

 

1. Αφορισμός για την ποίηση και το αδιέξοδό της

ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

«Τα πάντα έχουν ειπωθεί

εδώ και τόσα χρόνια

τα πάντα.»

   Ο αφορισμός εδώ έχει μετα-ποιητικό χαρακτήρα. Δεν απευθύνεται μόνο στον αναγνώστη αλλά κυρίως στον ίδιο τον ποιητή, στη γενιά των ποιητών, στη σύγχρονη ποιητική συνθήκη

   Η απόφανση λειτουργεί ως αξίωμα ματαιότητας: η ποίηση συνεχίζεται, όχι επειδή έχει κάτι νέο να πει, αλλά επειδή δεν μπορεί να σταματήσει. Ο αποδέκτης είναι ο ποιητής που γράφει γνωρίζοντας την ήττα.

 

2. Αφορισμοί υπαρξιακής αυτογνωσίας

ΑΝΑΜΟΝΗ

«περιμένω λοιπόν

υπομονετικά
πότε θα μου προσφέρουν θέση

σ’ έναν άνετο τάφο.»

   Η απόφανση απευθύνεται: στον σύγχρονο άνθρωπο ειδικότερα στον αστό, στον εργαζόμενο, στον γηράσκοντα. Ο ποιητής χρησιμοποιεί ειρωνικό αφορισμό για να συνοψίσει τη ζωή ως αναμονή θανάτου με κοινωνική ευγένεια. Δεν είναι μόνο μία προσωπική εξομολόγηση αλλά γενικευμένη διαπίστωση.

 

3. Αφορισμοί για την ιστορική και κοινωνική φθορά

ΕΠΙΚΑΙΡΟ

«Κάτω απ’ το βάρος των καιρών

λυγίζουνε οι άνθρωποι

λυγίζουνε κι οι στίχοι.»

    Ο αφορισμός έχει διπλό αποδέκτη: την κοινωνία, την ποίηση. Η εξίσωση ανθρώπων και στίχων δηλώνει ότι η τέχνη δεν είναι υπεράνω ιστορίας, η φθορά είναι καθολική.

   Ο ποιητής αποφαίνεται ως παρατηρητής εποχής, όχι ως λυρικός αφηγητής.

 

4. Αφορισμοί για τον χρόνο και τον θάνατο

ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ

«Πάντα τα πάντα με δόσεις.»

«Κάθε μέρα που περνά

μια δόση θανάτου

αδειάζει σιγά σιγά

την κλεψύδρα της ζωής μας.»

   Εδώ ο αφορισμός απευθύνεται στον καθολικό άνθρωπο, έχει σχεδόν φιλοσοφικό χαρακτήρα

    Ο χρόνος δεν παρουσιάζεται δραματικά αλλά λογιστικά. Ο θάνατος δεν είναι γεγονός, αλλά διαδικασία. Η αποφαντικότητα δίνει την αίσθηση αναπόφευκτου νόμου.

 

5. Αφορισμοί για την τέχνη του ποιήματος

ΚΑΝΟΝΑΣ

«Το ποίημα

πρέπει να είναι αρτιμελές

πάντα.»

   Ο αποδέκτης είναι σαφής: ο ποιητής, κυρίως ο σύγχρονος ποιητής της κρίσης

   Η απόφανση λειτουργεί ως ποιητικό αξίωμα. Παρά το χάος του κόσμου, το ποίημα οφείλει να διατηρεί μορφική και ηθική ακεραιότητα. Ο αφορισμός εδώ έχει κανονιστικό χαρακτήρα.

 

6. Αφορισμοί για τη γλώσσα και τη δύναμή της

ΔΙΔΑΓΜΑ

«Συχνά
οι λέξεις ρίχνουν σκιές

μεγαλύτερες από τις ίδιες.»

   Ο αποδέκτης είναι: ο αναγνώστης, ο χειριστής λόγου, ο ποιητής ως χρήστης γλώσσας

    Πρόκειται για έναν καθαρό γνωμικό στίχο, που συνοψίζει την επικινδυνότητα και δύναμη της γλώσσας. Ο τόνος είναι διδακτικός αλλά όχι αυθεντικός· μοιάζει περισσότερο με πικρή εμπειρική διαπίστωση. Είναι μία επισήμανση για την αντήχηση των φράσεων ή των λόγων κάποιων προσώπων όταν τις ανακαλούμε μετά από χρόνια και αυτές έχουν βρει πλέον το σωστό στόχο και έχουν επιβεβαιωθεί, διαλύοντας την ασάφεια που μπορεί να περιλάμβαναν τη στιγμή που ειπώθηκαν.

 

7. Αφορισμοί προστακτικού χαρακτήρα

ΔΙΑΤΑΓΗ

«Να είσαι παρών στο παρόν!»

«Να είσαι παρών στο παρόν σου!»

Ο αποδέκτης είναι: ο σύγχρονος αποπροσανατολισμένος άνθρωπος αλλά και ο ίδιος ο ποιητής

   Η απόφανση εδώ παίρνει μορφή ηθικής εντολής. Η επανάληψη ενισχύει τον τόνο αυτοελέγχου και πνευματικής εγρήγορσης. Είναι μία εντολή καλέσματος δράσης ώστε ο άνθρωπος, ο αυτοσυνειδητοποιημένος, να συμμετέχει όταν αυτό χρειαστεί.

 

8. Αφορισμοί αυτοχαρακτηρισμού

ΑΥΤΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ

«Ως μαρξιστής πεσιμιστής δεν έχω το θεό μου»

Ο αφορισμός εδώ απευθύνεται: στο κοινό, αλλά λειτουργεί κυρίως ως δημόσια δήλωση ταυτότητας

    Η συμπύκνωση ιδεολογίας και ύφους δείχνει πως ο ποιητής χρησιμοποιεί τον αφορισμό για αυτοτοποθέτηση μέσα στον κόσμο.

 

   Οι αφορισμοί στα «Άστεγα» δεν είναι ρητορικά στολίδια, λειτουργούν ως ποιητικά σημεία στήριξης μέσα σε έναν άστεγο κόσμο. Απευθύνονται εναλλάξ: στον ποιητή, στον αναγνώστη, στον σύγχρονο άνθρωπο, στην ίδια την ποίηση

    Η αποφαντικότητα του Καραντώνη δεν δηλώνει βεβαιότητα, αλλά ανάγκη τάξης μέσα στην αποσύνθεση. Ο αφορισμός γίνεται έτσι το καταφύγιο ενός λόγου που γνωρίζει ότι δεν σώζει, αλλά μαρτυρεί.

 

Το μικρό μέγεθος των ποιημάτων συνάδει με την εμπειρία ζωής, είναι δηλαδή ένα είδος αποστάγματος.

 

   Στη συλλογή «Άστεγα» το μικρό μέγεθος των ποιημάτων δεν είναι τυχαίο ούτε απλώς αισθητική επιλογή. Συνάδει βαθιά με την εμπειρία ζωής που καταγράφεται και λειτουργεί πράγματι ως απόσταγμα βιώματος, χρόνου και σκέψης. Πρόκειται για ποίηση συμπύκνωσης, όχι ένδειας.

 

1. Η μικρή φόρμα ως αποτέλεσμα ζωής που έχει περάσει

    Στα Άστεγα, ο ποιητής δεν γράφει «εν θερμώ». Γράφει εκ των υστέρων, αφού: ο έρωτας έχει χαθεί, ο χρόνος έχει βαραίνει, οι βεβαιότητες έχουν καταρρεύσει. Γι’ αυτό και τα ποιήματα δεν αφηγούνται εκτενώς· συμπεραίνουν.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα:

«Πάντα τα πάντα με δόσεις.»

(Δοσολογία)

Ένας στίχος που συμπυκνώνει: οικονομική εμπειρία, βιολογική φθορά, υπαρξιακή συνείδηση

Θα μπορούσε να είναι ολόκληρο ποίημα – και είναι.

 

2. Η εμπειρία δεν αντέχει πια ρητορεία

   Ο ώριμος ποιητικός λόγος των Άστεγα μοιάζει να γνωρίζει ότι: τα μεγάλα σχήματα εξαντλήθηκαν, η αφήγηση κουράζει, η εξήγηση περισσεύει

Στον Ποιητικό σχολιασμό δηλώνεται ρητά:

«Τα πάντα έχουν ειπωθεί

εδώ και τόσα χρόνια

τα πάντα.»

   Αφού «τα πάντα έχουν ειπωθεί», ο μόνος έντιμος τρόπος να συνεχίσει κανείς είναι: με λιγότερα λόγια, με βαρύτερο νόημα, με αποσπασματική καθαρότητα

Το μικρό ποίημα δεν είναι ένδεια· είναι ηθική στάση.

 

3. Το μικρό ποίημα ως ίχνος, όχι ως αφήγηση

   Πολλά ποιήματα στα «Άστεγα» λειτουργούν σαν: επιγραφές, σημειώματα, χαρακιές μνήμης

Παράδειγμα:

«Κάτω απ’ το βάρος των καιρών

λυγίζουνε οι άνθρωποι

λυγίζουνε κι οι στίχοι.»

(Επίκαιρο)

   Η ζωή εδώ δεν αφηγείται ένα δράμα· αφήνει το ίχνος του. Όπως ακριβώς κάνει η εμπειρία: δεν μιλά πολύ, αλλά βαραίνει.

 

4. Η μικρή φόρμα ως χρόνος συμπυκνωμένος

   Η συλλογή καλύπτει χρόνια ζωής (2015–2023). Κι όμως, ο χρόνος αυτός: δεν απλώνεται, δεν εκτείνεται αφηγηματικά, συμπυκνώνεται σε στιγμιαίες αποφάνσεις

Στην Αναμονή:

«περιμένω λοιπόν

υπομονετικά
πότε θα μου προσφέρουν θέση

σ’ έναν άνετο τάφο.»

   Εδώ έχουμε: εμπειρία γήρανσης, κοινωνική ειρωνεία, υπαρξιακή αποδοχή σε πέντε στίχους. Πρόκειται για χρόνο αποσταγμένο, όχι για στιγμιότυπο.

 

5. Το μικρό ποίημα ως αντίστοιχο της φθοράς

   Όσο λιγοστεύει: η πίστη, η αυταπάτη, η προσδοκία λιγοστεύουν και οι λέξεις.

Στο Δίδαγμα:

«Συχνά
οι λέξεις ρίχνουν σκιές

μεγαλύτερες από τις ίδιες.»

   Η ζωή έχει διδάξει τον ποιητή ότι: λίγες λέξεις αρκούν, πολλές παραποιούν ή μακιγιάρουν τις καταστάσεις, η εμπειρία προηγείται της γλώσσας

   Το μικρό ποίημα είναι έτσι μορφή αυτοσυγκράτησης.

 

6. Το «άστεγο» ποίημα

    Ο τίτλος «Άστεγα» συνομιλεί και με τη μορφή: ποιήματα χωρίς «στέγη» ρητορική, χωρίς ένταξη σε κάποια προηγηθείσα ποιητική συλλογή, χωρίς αφηγηματική ασφάλεια, χωρίς εκτενή οικοδόμηση

   Σαν τον άνθρωπο της συλλογής, έτσι και το ποίημα ζει με τα απολύτως απαραίτητα, κουβαλά μόνο ό,τι αντέχεται, μόνο κάτι που κάποιος μπορεί να το κουβαλήσει μαζί του σε στιγμές δοκιμασίας.

 

    Το μικρό μέγεθος των ποιημάτων στα «Άστεγα» συνάδει απόλυτα με την εμπειρία ζωής, λειτουργεί ως απόσταγμα χρόνου, απώλειας και αυτογνωσίας. Δηλώνει έναν ποιητή που: δεν θέλει να πείσει, δεν θέλει να συγκινήσει εύκολα, αλλά να καταθέσει

    Είναι ποίηση που δεν απλώνεται, γιατί η ζωή την έχει ήδη μαζέψει.

 

Αντιφάσεις στην συλλογή "Άστεγα" του Γιώργου Καραντώνη.

 

    Η συλλογή «Άστεγα» του Γιώργου Καραντώνη συγκροτείται πάνω σε ένα πλέγμα αντιφάσεων που δεν λειτουργούν ως αδυναμίες, αλλά ως βασικός τρόπος θέασης του κόσμου. Ο ποιητής δεν επιδιώκει τη σύνθεση ούτε τη συμφιλίωση· αφήνει τις αντιθέσεις να συνυπάρχουν, αποτυπώνοντας μια εμπειρία ζωής ραγισμένη, ιστορικά πιεσμένη και υπαρξιακά ανήσυχη.

Ακολουθεί χαρτογράφηση των βασικών αντιφάσεων της συλλογής.

 

1. Ποίηση ως ματαιότητα – ποίηση ως αναγκαιότητα

    Η πρώτη και θεμελιώδης αντίφαση αφορά την ίδια την πράξη της γραφής.

Στον Ποιητικό σχολιασμό δηλώνεται:

«Τα πάντα έχουν ειπωθεί

εδώ και τόσα χρόνια

τα πάντα.»

   Η ποίηση εμφανίζεται ως εξαντλημένη πράξη, επαναληπτική και μάταιη. Κι όμως, σε άλλα ποιήματα, η ποίηση προβάλλεται ως μοναδικός τρόπος ύπαρξης:

«θα γίνω εγώ ο ίδιος ποίημα.»
(Ονειρικό I)

    Η αντίφαση δεν λύνεται. Ο ποιητής γράφει γνωρίζοντας πως η ποίηση δεν σώζει, αλλά χωρίς αυτήν δεν υπάρχει

 

2. Λιτότητα μορφής – βάθος βιώματος

    Τα ποιήματα είναι σύντομα, σχεδόν επιγραμματικά, αλλά φέρουν υπαρξιακό βάρος δυσανάλογο του μεγέθους τους.

Στο Επίκαιρο:

«λυγίζουνε οι άνθρωποι

λυγίζουνε κι οι στίχοι.»

   Η μορφή είναι ελάχιστη· το περιεχόμενο, όμως, αφορά  ιστορική πίεση, συλλογική φθορά, αδυναμία τέχνης-δημιουργίας και ανθρώπου

    Η αντίφαση εδώ είναι ανάμεσα σε ελάχιστο λόγο και μέγιστο νόημα.

 

3. Έρωτας ως επιθυμία – έρωτας ως αυταπάτη

    Ο έρωτας εμφανίζεται στη συλλογή τόσο ως ένταση ζωής όσο και ως ψευδαίσθηση.

Στη Δια-γνώση:

«Κάποιοι ονειρεύονται έρωτες

κάποιοι ερωτεύονται όνειρα

άλλοι και τα δύο.

Πόσο αυταπατώνται!»

   Ο έρωτας αποδομείται ως φαντασίωση.

Κι όμως, στο Πορτραίτο νέας γυναίκας, το ερωτικό βλέμμα είναι έντονο, αισθησιακό, σχεδόν υμνητικό:

«κουνά με χάρη τον κορμό της.»

    Η αντίφαση δεν ακυρώνει τον έρωτα· τον παρουσιάζει ως αναγκαία αυταπάτη.

 

4. Παρουσία στο παρόν – προσκόλληση στο παρελθόν

Στη Διαταγή διαβάζουμε:

«Να είσαι παρών στο παρόν!»

Μια προστακτική εγρήγορσης και συνειδητότητας.

Όμως σε πολλά ποιήματα κυριαρχεί η μνήμη:

«Ένας άνεμος μνήμης

γυρνά τις σελίδες της μέρας.»

(Μοναχικό)

   Η αντίφαση ανάμεσα σε παρόν και παρελθόν δείχνει έναν άνθρωπο που ξέρει τι πρέπει να κάνει, αλλά αδυνατεί να το εφαρμόσει πλήρως

 

5. Αθεΐα – ανάγκη μεταφυσικής γλώσσας

   Στην Οδό Σωτήρος Διός δηλώνεται ξεκάθαρα:

«κανείς, νέος ή παλιός, θεός

δε θα μας σώσει.»

Ο κόσμος είναι εγκαταλελειμμένος από το θείο.

Κι όμως, η συλλογή είναι γεμάτη χρησμούς, αποφάνσεις, σχεδόν προφητικό τόνο

«Θα επιστρέψουν οι εξόριστες λέξεις

Θα ξαναγράψουν την Ιστορία.»

(Χρησμός)

   Η αντίφαση δείχνει πως, ακόμη κι αν ο Θεός απουσιάζει, ο άνθρωπος συνεχίζει να μιλά σαν να χρειάζεται νόημα υπεράνω του εαυτού του.

 

6. Κοινωνικός πεσιμισμός – προσωπική τρυφερότητα

   Ο ποιητής αυτοχαρακτηρίζεται «μαρξιστής πεσιμιστής»

(Αυτοχαρακτηρισμός)

Κυριαρχεί η ιστορική απαισιοδοξία και μία ανακολουθία στους όρους. Με βάση τη θεωρία δεν μπορεί ένας μαρξιστής, αφού πιστεύει στο μέλλον και τη δικαίωση της Ιστορίας ή την κατεύθυνσή της να είναι και πεσιμιστής.

   Κι όμως, ποιήματα όπως το Άϋλη ύλη ή το Ονειρικό II αποπνέουν: λεπτότητα, τρυφερότητα, σχεδόν παιδική ευαισθησία

«γι’ αυτό τα όνειρα αντέχουν

δε λιώνουν.»

   Η αντίφαση εδώ είναι ανθρώπινη: η σκληρή συνείδηση συνυπάρχει με την ανάγκη για απαλότητα.

 

7. Ποίημα ως σπίτι – ποιητής άστεγος

   Στο Πωλείται, το ποίημα παρομοιάζεται με σπίτι γεμάτο μνήμες:

«Ωραίο πολυώροφο ποίημα…»

Κι όμως, ο τίτλος της συλλογής είναι Άστεγα.

    Η αντίφαση δείχνει ότι: το ποίημα μπορεί να γίνει προσωρινό καταφύγιο, αλλά ο ποιητής παραμένει υπαρξιακά άστεγος

 

   Οι αντιφάσεις στα «Άστεγα» δεν επιλύονται, δεν εξομαλύνονται, δεν οδηγούν σε σύνθεση. Αντίθετα, συγκροτούν μια ποιητική στάση ειλικρίνειας:
ο κόσμος είναι αντιφατικός, άρα και ο λόγος που τον εκφράζει οφείλει να είναι το ίδιο.

   Ο Καραντώνης δεν γράφει για να συμφιλιώσει, αλλά για να αντέξει. Και οι αντιφάσεις είναι το πραγματικό του σπίτι.

 

Η ηλικία του ποιητή με βάση τα ποιήματα και τους στίχους στα "Άστεγα"

 

    Στη συλλογή «Άστεγα» δεν δηλώνεται ρητά η ηλικία του ποιητή· ωστόσο, μέσα από βιογραφικούς υπαινιγμούς, καθημερινές εμπειρίες και αυτοπαρατηρήσεις, μπορούμε να κάνουμε μια αρκετά ασφαλή εκτίμηση ηλικιακού φάσματος. Η ηλικία προκύπτει όχι αριθμητικά αλλά υπαρξιακά.

 

1. Άμεσος ηλικιακός υπαινιγμός: κοινωνική «γήρανση»

    Το πιο καθαρό στοιχείο βρίσκεται στο ποίημα ΑΝΑΜΟΝΗ (13/2/2017):

«Όσο περνούν τα χρόνια

όλο και συχνότερα

μου προσφέρουν θέση

στο λεωφορείο, στο τρόλεϊ, στο τραμ, στο μετρό»

   Στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα θέση προσφέρεται συνήθως σε ηλικιωμένους, όχι απλώς «ενήλικες»

Η συνέχεια:

«πότε θα μου προσφέρουν θέση

σ’ έναν άνετο τάφο.»

δείχνει όχι απλώς βιολογική ηλικία αλλά συνείδηση τέλους, χαρακτηριστική της ώριμης ή μεταώριμης ηλικίας.

 

2. Χρονικό εύρος της συλλογής και ωριμότητα φωνής

    Τα ποιήματα καλύπτουν χρονική περίοδο από το 2015 έως το 2023 και παρουσιάζουν σταθερή φωνή, όχι μεταβαλλόμενη νεότητα, αλλά παγιωμένη κοσμοθεωρία

   Δεν υπάρχει ίχνος μαθητείας, πρώιμου ενθουσιασμού, πειραματισμού νεότητας.

  Αντίθετα, υπάρχει ανακεφαλαίωση ζωής, κάτι που συναντάται συνήθως συχνότερα μετά τα 60.

 

3. Σχέση με τον χρόνο: όχι μέλλον, αλλά παρελθόν

Στο ποίημα ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ (4/6/2018):

«Διαρκώς προχωρώ

προς το μέλλον μου

αφήνοντας πίσω μου

ποιήματα
ορόσημα – οδόσημα

για να επιστρέφω

στο παρελθόν μου.»

   Ο χρόνος εδώ δεν είναι προσδοκία, είναι επιστροφή και αποτίμηση. Αυτός ο τρόπος θέασης είναι τυπικός ανθρώπου που έχει ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ενεργού ζωής του, δεν «χτίζει», αλλά ανατρέχει.

 

4. Εργασιακή συνθήκη ώριμης ηλικίας

Στο ποίημα ΠΡΟΣΜΟΝΗ (20/3/2022):

«Μια ακόμα Κυριακή

στο γραφείο παγωμένη

κείται»

   Η εικόνα δείχνει άνθρωπο με μακρά εργασιακή εμπειρία, πιθανόν σε δημόσιο ή σταθερό εργασιακό πλαίσιο, όχι νέο επισφαλή εργαζόμενο, αλλά άνθρωπο σε φάση κόπωσης.

    Η εργασία δεν είναι πια φιλοδοξία· είναι βάρος ρουτίνας.

 

5. Αυτοχαρακτηρισμός και ιδεολογική ηλικία

   Στον ΑΥΤΟΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟ (25/12/2020):

«Ως μαρξιστής πεσιμιστής»

   Ο όρος παραπέμπει σε γενιά πολιτικοποιημένη που έζησε μεταπολίτευση, ιδεολογικές διαψεύσεις, όχι σε νεότερες γενιές. Αυτός ο αυτοχαρακτηρισμός είναι τυπικός ανθρώπων που πολιτικοποιήθηκαν τις δεκαετίες ’70–’80. Άρα γεννημένοι περίπου δεκαετία ’50.

 

6. Σχέση με τον θάνατο: οικείωση, όχι φόβος

    Σε πολλά ποιήματα (Δοσολογία, Αναμονή, Μοναχικό) ο θάνατος δεν δραματοποιείται, δεν τρομάζει, ενσωματώνεται στην καθημερινότητα

   Αυτός ο τόνος είναι χαρακτηριστικός όχι νεότητας αλλά συμφιλίωσης ανθρώπου που έχει δει απώλειες συνομηλίκων

   Στα «Άστεγα» μιλά ένας ποιητής: όχι νέος, όχι μέσης ηλικίας, αλλά ώριμης, απολογιστικής φάσης ζωής.

   Η ηλικία δεν είναι αριθμός· είναι στάση.
Και εδώ πρόκειται για φωνή που έχει περάσει τον περισσότερο δρόμο και γράφει πια για να κρατήσει ό,τι αντέχει.

Ενδεικτική Ποιητική Εργογραφία Γιώργου Καραντώνη

Εκδοθείσες ποιητικές συλλογές

 

-1974:«Πυροτεχνήματα», Δωδώνη, Αθήνα

-1978:«Προανακρούσματα», Τομές, Αθήνα

-1981:«Παρακείμενα», Πλέθρον, Αθήνα

-1983:«Περιστατικά», Μπαρμπουνάκης, Θεσ/νίκη

-1987:«Περιγράμματα» (στη: συλλογική έκδοση «Ανθολογία Ελλήνων Ποιητών», Καρανάσης, Αθήνα)

-1990:«Πολύχρωμα», Γαβριηλίδης, Αθήνα

-1990:«Παράσιτα», Γαβριηλίδης, Αθήνα

-1991:«Πανοράματα», Gutenberg, Αθήνα

-1994:«Οι Πειρασμοί του Έρωτα», Κώδικας, Αθήνα (αφορισμοί)

-1996:«Πρισματικά», Μπαρμπουνάκης, Θεσσαλονίκη

-1997: «Προβλήματα – Πορίσματα» Ύφος, Αθήνα (Ποιήματα και Αφορισμοί)

-1999:«Παράθυρα», Πανδώρα, Αθήνα (Ποιήματα και Αφορισμοί)

-2000:«Παραδείγματα», Περιπλανητής, Αθήνα

-2001:«Παράφωνα», Ποιήματα των Φίλων, Αθήνα

-2004:«Πιράνχας», (στο: «Το Μισό-Μισώ Βιβλίο», Ατέρμονο, Αθήνα)

-2005:«Παρόντα», Ατέρμονο, Αθήνα

-2008:«Περιγραφικά», Ποιήματα των Φίλων, Αθήνα

-2009:«Πετράδια», Ποιήματα των Φίλων, Αθήνα

-2011:«Πεφταστέρια» (στη: συλλογική έκδοση «Τετραπληγία», Ατέρμονο)

-2014:«Πεπραγμένα», Α και Β’ τόμος, Ποιήματα των Φίλων, Αθήνα (συγκεντρωτική έκδοση)

-2023:«Πύλαι» (Ποιήματα 2015-2023),  (διαδικτυακή κυκλοφορία, Λόγος Έμφρων, Αθήνα)

 

 

 

 

 

 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ

eleftherografos.blogspot.com

[ ανάρτηση 26 Δεκεμβρίου 2025 :  

Β.Χ.Α.

"Εισαγωγικά σχόλια στην ποίηση

του Γιώργου Καραντώνη"

Κριτικό σημείωμα ]