Ο Μανδραγόρας
άρθρο του Β.Α.
περ. «Λεσβιακά Γράμματα» 1944
Λαογραφία
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
/ - 1.
Στην αρχαιότητα και την παλιά εποχή ο λαός
μεταχειριζόταν τον μανδραγόρα για φάρμακο νομίζοντας πως έχει εξαιρετικές
ιδιότητες, όχι μονάχα θεραπευτικές, αλλά και μαγικές και μυστηριώδεις.
Οι
αγύρτες και απατεώνες της τότε εποχής εκμεταλλευότανε τις προλήψεις και
την ιδέα που είχε ο λαός για το φάρμακο αυτό, για να χρηματίζονται.
/ - 2.
Η έκφραση «καθεύδειν
υπό μανδραγόραν»
/ - 3.
Το φυτό, το ιδιότυπο σχήμα
του
Τόποι που φύεται:
Ελλάδα (Κυκλάδες,
Κορινθία)
Ιταλία
Σαρδηνία
Μικρά Ασία
χώρες γύρω από τη
Μεσόγειο θάλασσα
Ο λαός πιστεύει και σήμερα ακόμα (1944) – στα
μέρη που φυτρώνει το φυτό – πως όποιος το ξεριζώσει πεθαίνει, γι’ αυτό άμα
θέλουν να βγάλουν τις ρίζες αυτές – τα «καλαθρωπάρια» όπως τα λέει ο λαός – αφού
τις χρειάζεται για φάρμακο, ξελακιάζουν το φυτό και δένουν τη ρίζα μ’ ένα
κομμάτι σπάγγο στην ουρά ενός σκύλου. Φεύγοντας ο σκύλος ξεριζώνει το φυτό, που
βγάζει εκείνη την ώρα ανθρώπινη φωνή γιατί καθώς λέγει η πρόληψη εκείνη την ώρα
πεθαίνει.
Στην Ιταλία όταν ήθελαν να ξεριζώσουν
μανδραγόρα εβούλωναν τ΄αυτιά τους για να μην ακούσουν αυτή τη φωνή και πάθουν
κακό. Ο σκύλος που ξερίζωσε το φυτό πιστεύουν πως δεν θα ζήσει πιά πολύ.
Ιταλική παράδοση αναφέρει πως το φυτό αυτό εφύτρωνε όπου έπεφταν στάλες
σπέρματος από απαγχονιζομένους.
Το φυτό έχει το αρσενικό είδος με το
αντίστοιχο χαρακτηριστικό γνώρισμα και το θηλυκό είδος, που πλέκουν οι ρίζες τους
τις γνωστές παράξενες χαρακτηριστικές στάσεις.
/ - 4.
Αρχαιότητα: οι
ναρκωτικές ιδιότητες
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι γνώριζαν τον
μανδραγόρα, καθώς φαίνεται και σε μια εικόνα
από ένα κώδικα του 5ου π.Χ. αιώνα, που παρασταίνει τη θεά των
ανακαλύψεων «Εύρεση» κρατώντας μανδραγόρα.
Ο πρώτος που δίνει περιγραφή του μανδραγόρα
με λεπτομέρειες είναι ο Διοσκουρίδης, σπουδαίος γιατρός και βοτανικός, που
έζησε στην εποχή του Νέρωνα και του Βεσπασιανού. Βράζουμε λέγει, τη ρίζα και τους
καρπούς του μανδραγόρα και παίρνουμε το ζουμί, που έχει ναρκωτικές ιδιότητες.
Ο Ρωμαίος Κέλσος κάνει λόγο τον 1ο
μ.Χ. αιώνα για την υπνωτική ιδιότητα του φυτού.
/ - 5.
Πλούταρχος:
περιστατικό ομαδικής
δηλητηρίασης από μανδραγόρα
/ - 6.
Βοκκάκιος «Δεκαήμερον»
(ιστορία με μανδραγόρα)
/ - 7.
Βοκκάκιος «Δεκαήμερον»
(ιστορία με μανδραγόρα
- συνέχεια)
/ - 8.
Σαίξπηρ
Ο λαός πίστευε πως ο μανδραγόρας είχε
μαγικές και μυστηριώδεις ιδιότητες, χωρίς να παίρνει πια υπ’ όψει του την
πραγματική ιδιότητα του φυτού, δηλαδή τη ναρκωτική, σε τρόπο που η ιδιότητα
αυτή ξεχάστηκε σιγά σιγά με το καιρό.
Παίρναν λοιπόν τη ρίζα του φυτού και με
κατάλληλο δούλεμα την κάνανε να μοιάζει καταπληχτικά με ανθρώπινο σώμα, την
έπλεναν με κρασί, την έντυναν σαν κούκλα και πίστευαν πως το μαγικό αυτό
ανδρείκελλο μπορούσε να προβλέπει το μέλλον, να φανερώνει μυστικά, ότι έφερνε
ευτυχία και πλούτο σ’ εκείνον που το είχε σπίτι του, ότι υποβοηθούσε την
τεκνοποιϊα, ότι διπλασίαζε τα χρήματα που βάζανε κοντά του τη νύχτα, κλπ.
Οι κούκλες αυτές ήταν πολύ ακριβές, γιατί
ήταν σπάνιες και δεν ήταν για τον καθένα. Γι’ αυτό κυκλοφορούσαν ένα σωρό
απομιμήσεις, που γινόταν από ένα ρίζωμα, που έμοιαζε με τη ρίζα του μανδραγόρα.
Οι ψεύτικες αυτές κούκλες στοίχιζαν πιό φτηνά και ήταν προσιτές και στα φτωχά
βαλάντια.
Τον 19ο αιώνα η ιατρική επιστήμη έπαυσε να
μεταχειρίζεται πιά τον μανδραγόρα για υπνωτικό. Απόμεινε όμως ως λαϊκό φάρμακο.
Η ανάλυση του
μανδραγόρα από τη Χημεία
/ - 10.
[
το άρθρο του Β.Α. «Ο Μανδραγόρας» δημοσιεύθηκε στο περ. «Λεσβιακά Γράμματα»,
Μυτιλήνη, εκδ. Μίλτης Παρασκευαϊδης, τεύχος 5, Ιούλιος 1944, σ. 9-11. ]
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 9 Μαρτίου 2025 :
Ο Μανδραγόρας
άρθρο
του Β.Α.
περ.
«Λεσβιακά Γράμματα» 1944
Λαογραφία
Κοινωνική Σκέψη ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου