Α. Παππαδόπουλος
«Περί των
αρχαίων ελληνικών λουτρών»
Ο Μέντωρ 1873
Αρχαιογνωσία
/ - 1.
μεταγραφή του κειμένου:
Ι
Παρ’ Ομήρω, ένθα ο βίος του ανθρώπου είνε φυσικώτατος, ο Έλλην ελούετο ή
εις τους ποταμούς και εις τας πηγάς ή εις την θάλασσαν ή εις την οικίαν.
Εν τη θαλάσση, καθ’ όσον η μελέτη των Ομηρικών επών μας πληροφορεί,
ελούοντο προ πάντων οι ήρωες, εν δε τω ποταμώ οι ξένοι και αι παρθένοι. Και εκ
μεν των παρθένων ευρίσκομεν την Ναυσικάαν, την θυγατέρα του βασιλέως των
Φαιάκων Αλκυνόου, λουομένην εν τω ποταμώ μετά την εκπλήρωσιν του οικιακού αυτής
χρέους ήτοι μετά την πλύσιν των ενδυμάτων των γονέων και των αδελφών της, τα
οποία ώφειλον να ήνε καθαρά ένεκα του γάμου της, όστις έμελλε κατ’ εκείνας τας
ημέρας να γίνη.
/ - 2.
μεταγραφή του κειμένου:
Ἐκ δὲ τῶν ἀνδρῶν ἀπαντῶμεν τὸν Ἀγήνορα τὸν υἱὸν τοῦ Ἀντήνορος καὶ τὸν Ὀδυσσέα,
λουσθέντα μάλιστα ἐν τῷ αὐτῷ, ένθα καὶ ἡ Ναυσικὰ, ποταμῷ καὶ ἐπισύραντα ἔπειτα πολὺ τὴν προσοχὴν της ἕνεκα τῆς καθαριότητος τοῦ σώματός του .
Ἐν δὲ τῷ λουτρῷ τῶν οἰκιῶν ἐλούοντο πρὸ πάντων οἱ ξένοι. Ἡ συνήθεια αὕτη
ἦτο ἡ λοῦσις τῶν ξένων ἅμα τῇ ἐλεύσει
αὐτῶν ἐθεωρεῖτο ἱερὰ καὶ ἀπαραίτητος ἐν ἑκάστῃ οἰκογενείᾳ.
Διὰ τοῦτο ἐν τῇ φυσικωτάτῃ Ὁμηρικῇ Ὀδυσσείᾳ πανταχοῦ ὁ ξένος
λούεται πρῶτον καὶ ἔπειτα ἐρωτᾶται τίς εἶνε καὶ τίς ἡ χρεία αὐτοῦ.
Ἔλουον δὲ τὸν ξένον πρὸ πάντων αἱ
παρθένοι καὶ αἱ δμωαί διὰ θερμοῦ ὕδατος. Οὕτω π.χ. τὸν Τηλέμαχον καὶ Πεισίστρατον
ἀφιχθέντας εἰς τὰ δωμάτια τοῦ Μενελάου ἔλουσαν αἱ ὑπηρέτριαι.
Μετὰ δὲ τὴν λοῦσιν παρετίθετο τοῖς ξένοις γεῦμα, οὗτινος βεβαίως εἶχον ἀνάγκην
ἕνεκα τῆς ὁδοιπορίας.
/ - 3.
μεταγραφή του κειμένου:
Εκ των ανωτέρω λοιπόν περί της εν
οίκω λούσεως των ξένων λεχθέντων εξάγεται ότι είχον μέγα σκεύος ασάμινθον καλούμενον, εν τω οποίω αφού
εκάθητο ο ξένος, επέχεον επ’ αυτού θερμόν ύδωρ, μετά δε την λούσιν τον επέχριον
ελαίω καλουμένω παρ’ Ομήρω ροδόεν αμβρόσιον και τεθυωμένον, αν ήτο μετ’
αρωμάτων μεμιγμένον.
/ - 4.
μεταγραφή του κειμένου:
IΙ
Κατὰ δὲ τοὺς ἱστορικοὺς χρόνους, καθ’ οὓς ἀνεφύη
ἐν Ἑλλάδι ὁ πολιτισμός, τὰ λουτρὰ ἐγίνοντο ἐν αὐταῖς ταῖς πόλεσι, καλούμενα δημόσια βαλανεῖα.
Πλὴν ἀλλ’ ὅμως καὶ πολλοὶ τῶν
ἰδιωτῶν δὲν ἔλειψαν τοῦ νὰ ἔχωσι καὶ παρ’ ἑαυτοῖς λουτρά — βαλανεῖα — εἴτε πρὸς
κερδοσκοπίαν εἴτε πρὸς χρήσιν τῶν οἰκογενειῶν των.
Τὰ δημόσια λουτρὰ τόσον φαίνεται κακῶς ἐφημίσθησαν
ἔνεκα
τοῖς ἐν αὐτοῖς συχνής διατριβῆς τῶν ἑταιρών, ὥστε μέχρι φανατισμοῦ ἐμέμφοντο αὐτῶν
οἱ ἐνάρετοι καὶ ἐγκρατεῖς τῆς Ἑλλάδος ἄνδρες.
Οὕτω π.χ. ὁ Φωκίων μεταξύ τῶν ἄλλων ἰδιοτροπιῶν του ποτὲ δὲν ἐπορεύθη εἰς
δημόσιον βαλανεῖον, ὡς μαρτυρεῖ ὁ
Πλούταρχος, λέγων: «Φωκίωνα οὔτε γελάσαντα τις οὔτε κλαύσαντα ῥᾳδίως Ἀθηναίων εἶδεν
οὐδ’ ἐν βαλανείῳ λουσάμενον».
Τὰ λουτρὰ ἐγίνοντο διὰ πολυτελῶν καὶ ἰσχυρῶν
οἰκοδομῶν, ὡς ἀπαιτεῖ ἡ φύσις τοῦ πράγματος. Πολυτελὲς καὶ ἰσχυρὸν βαλανεῖον μᾶς
ἀναφέρει ὁ Λουκιανός, τὸ ὁποῖον κατὰ τὴν γνώμην τοῦ W. Schmidt ἦτο κατὰ τὸν
Ρωμαϊκὸν τύπον.
/ - 5.
μεταγραφή του κειμένου:
Ἐν τοῖς λουτροῖς ὑπήρχεν ὁ λουτὴρ
ἦτοι μέγα κυκλοτερὲς ἐπί ὑποστάτου μαρμάρινον ἀγγείον, ἐνῶ καθήμενοι ἐλούοντο ὑπὸ
τῶν βαλανέων καὶ ὑπὸ τῶν ὑπηρετῶν τῶν
καλουμένων παραχυτών. Ὁ λουτὴρ ἐκαλείτο
καὶ πύελος.
Ἐν τοῖς βαλλανείοις ὑπήρχον εἰσέτι
καὶ τὰ πυρία ἢ πυριατήρια, ἄτινα ἦσαν λουτρά δι’ ατμού ιδρωτικά.
Ὁ φέρων τὸ ὕδωρ διὰ τοῦ σκεύους, τὸ οποίον ἐκαλείτο αρύταινα, ωνομάζετο λουτροφόρος.
Τά δὲ σκεύη, ἄτινα οι λουόμενοι ώφειλον
νὰ φέρωσι μεθ’ εαυτών, ἦταν η στλεγγίς, εἴδος ξύστρας, η βύρσα, τὸ έλαιον ἢ τὰ μύρα, δι’ ών ἠλείφοντο
μετά τὴν λούσιν, καὶ τὰ ἐπίλουτρα, ἄτινα
ἦσαν η τιμή.
/ - 6.
Ο Μέντωρ, Σμύρνη, τεύχος ΜΗ΄, Αύγουστος
1873, σ. 360-362.
(φωτογραφικά
αποσπάσματα από το άρθρο. Δεν έχουν συμπεριληφθεί αρχαία χωρία και
βιβλιογραφικές πηγές)
ΕΛΕΥΘΕΡΟΓΡΑΦΟΣ
[ ανάρτηση 21 Δεκεμβρίου 2025 ;
Α.
Παππαδόπουλος
«Περί των αρχαίων ελληνικών λουτρών»
Ο Μέντωρ 1873
Αρχαιογνωσία ]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου